Konstytucja Federacji Europejskiej

PREAMBUŁA

 

Inspirowani kulturowym, judeochrześcijańskim i humanistycznym dziedzictwem Europy, z którego wynikają powszechne wartości, stanowiące nienaruszalne i niezbywalne prawa człowieka, jak również wolność, demokracja, równość oraz państwo prawne,

 

Wierząc, że Europa, zjednoczona po gorzkich doświadczeniach zamierza wciąż podążać drogą cywilizacji, postępu i dobrobytu, dla dobra wszystkich jej mieszkańców, także tych najsłabszych i najbardziej poszkodowanych; że zamierza pozostać kontynentem otwartym na kulturę, wiedzę i postęp społeczny; oraz że zamierza pogłębiać demokratyczny charakter i przejrzystość swojego życia publicznego, a także dążyć do pokoju, sprawiedliwości i solidarności na świecie,

                                                                                          

Przekonani, że narody Europy, pozostając dumne ze swojej tożsamości narodowej i historii, zdecydowane są pokonać dawne podziały oraz, zjednoczone jeszcze silniej, ukształtować wspólną przyszłość,

 

Przekonani, że „zjednoczona w różnorodności” Europa daje im najlepszą możliwość dalszego prowadzenia, w poszanowaniu praw każdej jednostki i ze świadomością odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń i naszej Planety, ogromnego przedsięwzięcia, które uczyni ją uprzywilejowanym obszarem ludzkiej nadziei,

 

Zdecydowani kontynuować dzieło dokonane w ramach Traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie i Traktatu o Unii Europejskiej poprzez zapewnienie ciągłości dorobku wspólnotowego,

 

Wdzięczni członkom Konwentu Europejskiego za przygotowanie projektu niniejszej Konstytucji w imieniu obywateli i państw Europy,

Uzgodnili, co następuje:

 

ROZDZIAŁ I

UNIA I PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE

 

Artykuł 1

(1) Unia Europejska jest federalną republiką demokratyczną, którą tworzą suwerenne Państwa Członkowskie.

(2) Wszelka władza pochodzi od ludu, który sprawuje ją za pośrednictwem wybranych przedstawicieli lub bezpośrednio, na zasadach określonych w niniejszej Konstytucji.

Artykuł 2

(1) Unię Europejską tworzą: Ukraina, Szwecja, Rumunia, Włochy, Niemcy, Francja, Dania, Bułgaria, Polska, Wielka Brytania, Hiszpania, Białoruś, Serbia, Finlandia, Szwajcaria, Malta, Irlandia, Mołdawia, Estonia, Czarnogóra, Austria, Portugalia, Holandia, Gruzja, Norwegia, Kosowo, Cypr, Słowenia, Luksemburg, Armenia, Litwa, Bośnia i Hercegowina, Grecja, Czechy, Belgia, Islandia, Albania, Węgry, Macedonia Północna, Słowacja, Chorwacja i Łotwa.

(2) Terytorium Unii Europejskiej jest jednolite, a tworzą je terytoria poszczególnych Państwa Członkowskich.

(3) Terytorium Państwa Członkowskiego nie można zmieniać bez zgody Państwa Członkowskiego.

(4) Granic Unii Europejskiej nie można zmieniać bez zgody wszystkich Państw Członkowskich.

(5) Granice między Państwami Członkowskimi mogą być zmieniane tylko na podstawie ich porozumienia.

Artykuł 3

Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.

Artykuł 4

(1) Celem Unii jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów.

(2) Unia zapewnia swym obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych oraz rynek wewnętrzny z wolną i niezakłóconą konkurencją.

(3) Unia działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Unia wspiera postęp naukowo-techniczny. Zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka. Wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między Państwami Członkowskimi. Szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz zapewnia ochronę i rozwój dziedzictwa kulturowego Europy.

(4) W stosunkach zewnętrznych Unia umacnia i popiera swe wartości i interesy. Przyczynia się do pokoju, bezpieczeństwa, stałego rozwoju naszej Planety, do solidarności i wzajemnego szacunku między narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, w szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania i rozwoju prawa międzynarodowego, w szczególności zasad Karty Narodów Zjednoczonych.

(5) Unia dąży do osiągnięcia swych celów właściwymi środkami, w zależności od zakresu kompetencji przyznanych jej na mocy Konstytucji.

Artykuł 5

(1) Terytorium Unii tworzy jednolity obszar walutowy, gospodarczy i celny.

(2) Wewnątrz Unii nie mogą być ustanawiane granice celne lub inne ograniczenia ruchu.

Artykuł 6

Stolicą Unii i siedzibą jej najwyższych organów jest Bruksela.

Artykuł 7

(1) Flaga Unii przedstawia krąg dwunastu złotych gwiazd na niebieskim tle.

(2) Hymn Unii pochodzi z „Ody do radości” z IX Symfonii Ludwiga van Beethovena. Tekst Esperanto Umberto Broccatelli:

„Kantu kune amikaro,

Ni la ĝojon festas nun,

Nek rivero, nek montaro

Plu landlimoj estas nun.

Ho Eŭropo, hejmo nia,

Tro daŭradis la divid‘;

Nun brilegu belo via,

Ĉiu estas via id‘.

Via flago kunfratigas

Homojn post milita temp‘,

Via leĝo nun kunigas

Civitanojn en konsent‘.

 

De l' Malnova Kontinento

Ĵus ekstaris la popol',

Gvidas ĝin tre nova sento

Kaj kuniga forta vol'.

Sub la ŝildo de la juro

ni vivados en konkord'.

Tio estas nia ĵuro:

unu land' kaj unu sort'.

Jen ekzemplo por la mondo:

jen direkto, jen la voj':

tuthomara granda rondo

en la paco, en la ĝoj'!”

(3) Dewiza Unii brzmi: „Unuiĝinta en la diverseco”.

(4) Walutą Unii jest euro.

(5) Dzień Europy obchodzony jest w całej Unii 9 maja, który jest dniem wolnym od pracy.

(6) Szczegóły dotyczące flagi i hymnu określa ustawa europejska.

Artykuł 8

(1) Język esperanto jest, nie naruszając językowych i kulturalnych różnorodności poszczególnych Państw Członkowskich, językiem urzędowym Unii.

(2) Państwa Członkowskie określają swoje języki urzędowe. Aby zapewnić zgodne współżycie między wspólnotami językowymi, zwracają one uwagę na tradycyjną językowo strukturę regionu oraz uwzględniają autochtoniczne mniejszości językowe.

(3) Obowiązkiem Unii jest popierać rozpowszechnianie języka esperanto, rozwijać go w taki sposób, aby mógł służyć jako środek wyrażania myśli dla wszystkich podmiotów złożonej kultury Unii Europejskiej.

Artykuł 9

(1) W Unii Europejskiej istnieje jednolite obywatelstwo.

(2) Każdy obywatel Państwa Członkowskiego jest jednoczenie obywatelem Unii Europejskiej.

(3) Obywatel z jednego Państwa Członkowskiego posiada na terytorium innego Państwa Członkowskiego te same prawa i obowiązki, co jego obywatele.

Artykuł 10

(1) Ratyfikacja przez Unię Europejską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie europejskiej, jeżeli umowa dotyczy:

1. pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

2. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,

3. członkostwa Unii Europejskiej w organizacji międzynarodowej,

4. znacznego obciążenia Unii pod względem finansowym,

5. spraw uregulowanych w ustawie europejskiej lub w których Konstytucja wymaga ustawy europejskiej.

(2) O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Unii do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie europejskiej, Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej zawiadamia Izbę Deputowanych i Senat.

(3) Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa europejska.

Artykuł 11

(1) Unia Europejska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

(2) Ustawa europejska, wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Izbę Deputowanych większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych oraz przez Senat większością co najmniej 2/3 Państw Członkowskich, które łącznie posiadają co najmniej 2/3 głosów w Senacie.

Artykuł 12

(1) Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Unii Europejskiej, stanowi część europejskiego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy europejskiej.

(2) Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie europejskiej ma pierwszeństwo przed ustawą europejską, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

(3) Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Unię Europejską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami europejskimi.

Artykuł 13

Wszystkie statki handlowe Państw Członkowskich tworzą jednolitą flotę handlową Unii.

Artykuł 14

(1) Porządek konstytucyjny w Państwach Członkowskich musi odpowiadać zasadom demokratycznego państwa prawa w rozumieniu Konstytucji. Naród musi posiadać na szczeblu Państw Członkowskich i samorządu terytorialnego przedstawicielstwa, wybrane w powszechnych, bezpośrednich, wolnych, równych i tajnych wyborach.

(2) Władze Unii gwarantują, że porządek konstytucyjny Państw Członkowskich jest zgodny z Kartą Praw Podstawowych i przepisami ust. 1.

Artykuł 15

(1) Unia Europejska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych na poziomie europejskim. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli Unii w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki Unii oraz przyczyniają się do kształtowania europejskiej świadomości politycznej.

(2) Ustawa europejska określa status partii politycznych na poziomie europejskim, o których mowa w ust. 1, w szczególności zasady dotyczące ich finansowania. Finansowanie partii politycznych jest jawne.

(3) Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.

Artykuł 16

(1) Państwa Członkowskie są suwerenne, o ile ich suwerenność nie została ograniczona przez Konstytucję Unii Europejskiej.

(2) Realizacja uprawnień władzy państwowej i wykonywanie zadań państwowych należy do władz Państw Członkowskich, o ile niniejsza Konstytucja nie stanowi inaczej lub nie dopuszcza innych regulacji prawnych.

Artykuł 17

Konstytucja i prawo przyjęte przez instytucje Unii w wykonywaniu przyznanych jej kompetencji mają pierwszeństwo przed prawem Państw Członkowskich.

Artykuł 18

(1) Sprawy zagraniczne należą do kompetencji Unii. Bierze ona pod uwagę kompetencje Państw Członkowskich i strzeże ich interesów.

(2) Państwa Członkowskie współdziałają w przygotowywaniu decyzji w sprawach zagranicznych, które dotyczą ich kompetencji lub ich istotnych interesów. Unia informuje Państwa Członkowskie obszernie i w odpowiednim czasie oraz zasięga ich opinii.

(3) Opinii Państw Członkowskich przysługuje szczególna waga, jeżeli chodzi o sprawy dotyczące ich kompetencji. W takich przypadkach Państwa Członkowskie w odpowiedni sposób współdziałają w negocjacjach międzynarodowych.

(4) Państwo Członkowskie może w zakresie swoich kompetencji zawierać umowy z zagranicą. Umowy te nie mogą pozostawać w sprzeczności z interesami Unii, jak również innych Państw Członkowskich. Z organami zagranicznymi niższego szczebla Państwo Członkowskie może utrzymywać stosunki bezpośrednio. W pozostałych przypadkach stosunki Państwa Członkowskiego z zagranicą odbywają się za pośrednictwem Unii.

(5) Premier Państwa Członkowskiego zawiadamia Europejską Radę Wykonawczą o podjęciu rokowań w sprawie takiego traktatu. Przed jego zawarciem Premier Państwa Członkowskiego winien uzyskać zgodę Europejskiej Rady Wykonawczej. Zgodę uważa się za udzieloną, jeżeli Europejska Rada Wykonawcza w ciągu 60 dni, od dnia kiedy wpłynęła prośba o zgodę, nie zawiadomi Premiera Państwa Członkowskiego o odmowie. Upoważnienie do podjęcia negocjacji i zawarcia traktatu wydaje Prezydent Unii Europejskiej na wniosek rządu Państwa Członkowskiego i za kontrasygnatą Premiera Państwa Członkowskiego.

(6) Na żądanie Europejskiej Rady Wykonawczej Państwo Członkowskie winno wypowiedzieć traktaty, o których mowa w ust. 4. Jeżeli Państwo Członkowskie we właściwym czasie tego obowiązku nie spełni, prawo wypowiedzenia traktatu przechodzi na Unię.

(7) Państwa Członkowskie są zobowiązane do podejmowania środków potrzebnych do wykonania traktatu w zakresie samodzielnego działania Państw Członkowskich. Jeżeli Państwo Członkowskie we właściwym czasie nie wypełni tego obowiązku, kompetencja do podjęcia tych środków, w szczególności do wydania potrzebnych ustaw, przechodzi na Unię. Środek, podjęty przez Unię, na podstawie tego postanowienia, w szczególności wydana w tym trybie ustawa lub rozporządzenie traci moc, gdy Państwo Członkowskie podejmie potrzebne środki.

(8) W sprawach wykonywania traktatów międzynarodowych Unii przysługuje prawo nadzoru także w tych sprawach, które należą do zakresu samodzielnego działania Państw Członkowskich. W tym zakresie przysługują Unii takie same uprawnienia wobec Państw Członkowskich, jak w sprawach pośredniej administracji europejskiej.

Artykuł 19

(1) Państwa Członkowskie mogą między sobą zawierać umowy, jak też i tworzyć wspólne organizacje i instytucje. Mogą one zwłaszcza wspólnie realizować zadania w interesie regionalnym. Unia może w ramach swoich kompetencji brać w nich udział.

(2) Umowy między Państwami Członkowskimi nie mogą pozostawać w sprzeczności z prawem i interesami Unii, jak i prawami innych Państw Członkowskich. Należy je przedstawić Europejskiej Radzie Wykonawczej do wiadomości w ciągu 21 dni, od dnia uchwalenia.

Artykuł 20

(1) Wszystkie organy władz Unii i Państw Członkowskich udzielają sobie wzajemnej pomocy prawnej i urzędowej.

(2) W każdym Państwie Członkowskim zapewnia się pełną wiarę i uznanie aktom urzędowym, dokumentom i orzeczeniom sądowym każdego innego Państwa Członkowskiego. Unia może w drodze ustaw europejskich określić środki, dowodzące istnienia takich aktów, dokumentów i orzeczeń, oraz skutki, jakie wywołują.

(3) Obywatele każdego Państwa Członkowskiego korzystają w innych Państwach Członkowskich z wszelkich przywilejów i swobód obywateli miejscowych.

(4) Kto będąc oskarżony w jednym Państwie Członkowskim o zdradę albo inną zbrodnię lub występek zbiegnie i zostanie ujęty w innym Państwie Członkowskich, a władza wykonawcza Państwa Członkowskiego, z którego zbiegł, zażąda jego wydania, powinien być wydany i odstawiony do Państwa Członkowskiego, właściwego do orzekania w sprawie o dane przestępstwo.

Artykuł 21

(1) Na najwyższych urzędach szczebla europejskiego należy zatrudniać w odpowiednim stosunku liczbowym urzędników pochodzących ze wszystkich Państw Członkowskich. Osoby zatrudnione w pozostałych urzędach europejskich powinny z reguły pochodzić z tego Państwa Członkowskiego, w którym pełnią swoje obowiązki.

(2) Ustawy europejskie odnoszące się do służby wojskowej powinny uwzględniać podział terytorialny Unii i Państw Członkowskich oraz szczególne więzi etniczne z danym regionem.

Artykuł 22

(1) Jeżeli któreś z Państw Członkowskich nie wypełnia wobec Unii obowiązków, do których jest zobligowany niniejszą Konstytucją lub inną ustawą europejską, wówczas Europejska Rada Wykonawcza może za zgodą Senatu podjąć niezbędne działania mające na celu wypełnienie przez dane Państwo Członkowskie swoich obowiązków poprzez zastosowanie przymusu federalnego.

(2) W celu przeprowadzenia przymusu federalnego Europejska Rada Wykonawcza lub jej pełnomocnik posiadają prawo wydawania poleceń w odniesieniu do władz wszystkich Państw Członkowskich i ich urzędów.

(3) Dopuszczalnymi środkami do zastosowania w ramach przymusu federalnego są:

1. komisaryczne obsadzenie urzędów Państwa Członkowskiego przez pełnomocników Europejskiej Rady Wykonawczej, którzy mogą wykonywać całą władzę państwową Państwa Członkowskiego, z wyjątkiem wymiaru sprawiedliwości,

2. przejęcie wykonywania poszczególnych aktów władzy państwowej Państwa Członkowskiego włącznie z ustawodawstwem, przez Europejską Radę Wykonawczą lub jej pełnomocników,

3. blokada środków finansowych Państwa Członkowskiego,

4. blokada wypłaty funduszy dla Państwa Członkowskiego,

5. odmowa wypełniania obowiązków Unii wobec Państwa Członkowskiego,

6. użycie sił Europejskiej Straży Granicznej i sił policyjnych innych Państw Członkowskich.

(4) Niedopuszczalnymi do zastosowania są wszystkie środki o nieodwracalnym charakterze. Unia nie może dokonać:

1. likwidacji Państwa Członkowskiego,

2. złożenia z urzędu rządu Państwa Członkowskiego,

3. rozwiązania parlamentu Państwa Członkowskiego,

4. wkroczenia w sferę wymiaru sprawiedliwości,

5. użycia Europejskich Sił Zbrojnych,

6. kontrolowania sposobu oddawania głosów przez Państwo Członkowskie w Senacie.

Artykuł 23

(1) Unia jest otwarta dla wszystkich państw europejskich, które szanują wartości określone w artykule 3 i zobowiązują się wspólnie je wspierać.

(2) Każde państwo europejskie, które pragnie zostać członkiem Unii, kieruje wniosek do Senatu. Wniosek ten jest notyfikowany Izbie Deputowanych i parlamentom Państw Członkowskich. Senat stanowi jednomyślnie po konsultacji z Europejską Radą Wykonawczą i po uzyskaniu zgody Izby Deputowanych, udzielonej większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych. Warunki oraz tryb przyjęcia są przedmiotem umowy między Państwami Członkowskimi a państwem kandydującym. Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się państwa, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

Artykuł 24

(1) Każde Państwo Członkowskie może, zgodnie ze swoimi wymogami konstytucyjnymi, podjąć decyzję o wystąpieniu z Unii. Decyzja o wystąpieniu Państwa Członkowskiego z Unii wymaga potwierdzenia w referendum ludowym w państwie występującym. Referendum zarządza się na dzień przypadający nie wcześniej niż na 180 dni i nie później niż na 360 dni od dnia zgłoszenia Senatowi chęci wystąpienia z Unii, wyznaczając datę głosowania na dzień wolny od pracy. Głosowanie przeprowadza się nad kwestią, czy państwo występujące powinno być w Unii nadal jak dotychczas. Jeżeli w referendum wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący. Jeżeli większość głosujących sprzeciwi się wystąpieniu z Unii lub nie będzie głosowanie ważne z powodu niskiej frekwencji, ponowne referendum może zostać przeprowadzone najwcześniej pięć lat po pierwszym.

(2) Państwo Członkowskie, które podjęło decyzję o wystąpieniu, notyfikuje swój zamiar Senatowi. W świetle wytycznych Senatu Unia prowadzi negocjacje i zawiera z tym państwem umowę określającą warunki jego wystąpienia, uwzględniając ramy jego przyszłych stosunków z Unią. Umowę tę negocjuje się zgodnie z artykułem 10. Jest ona zawierana w imieniu Unii przez Senat, stanowiący większością co najmniej 2/3 Państw Członkowskich, które łącznie posiadają co najmniej 2/3 głosów w Senacie i po uzyskaniu zgody Izby Deputowanych, udzielonej większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych.

(3) Konstytucja przestaje mieć zastosowanie do tego Państwa Członkowskiego od dnia wejścia w życie umowy o wystąpieniu lub, w przypadku jej braku, dwa lata po notyfikacji, o której mowa w ustępie 2, chyba że Senat w porozumieniu z danym Państwem Członkowskim podejmie jednomyślnie decyzję o przedłużeniu tego okresu.

(4) Do celów ustępów 2 i 3 członkowie Senatu reprezentujący występujące Państwo Członkowskie nie biorą udziału w obradach i przyjmowaniu decyzji europejskich Senatu dotyczących tego państwa.

(5) Jeżeli Państwo, które wystąpiło z Unii, zwraca się o ponowne przyjęcie, jego wniosek podlega procedurze, o której mowa w artykule 23.

 

ROZDZIAŁ II

KARTA PRAW PODSTAWOWYCH UNII

Artykuł 25

Godność osoby ludzkiej jest nienaruszalna. Musi być szanowana i chroniona.

Artykuł 26

(1) Każdy ma prawo do życia.

(2) Nikt nie może być skazany na karę śmierci ani poddany jej wykonaniu.

Artykuł 27

(1) Każdy ma prawo do poszanowania swej integralności fizycznej i psychicznej.

(2) W dziedzinie medycyny i biologii, muszą być szanowane w szczególności:

1. swobodna i świadoma zgoda osoby zainteresowanej, wyrażona zgodnie z procedurami określonymi przez ustawę,

2. zakaz praktyk eugenicznych, w szczególności tych, których celem jest selekcja osób,

3. zakaz wykorzystywania ciała ludzkiego i jego poszczególnych części jako źródła zysku,

4. zakaz reprodukcyjnego klonowania istot ludzkich.

Artykuł 28

Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

Artykuł 29

(1) Nikt nie może być trzymany w niewoli lub w poddaństwie.

(2) Nikt nie może być zmuszony do świadczenia pracy przymusowej lub obowiązkowej.

(3) Handel ludźmi jest zakazany.

Artykuł 30

Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego.

Artykuł 31

Każdy ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, domu i komunikowania się.

Artykuł 32

(1) Każda osoba ma prawo do ochrony danych osobowych, które jej dotyczą.

(2) Dane te muszą być przetwarzane rzetelnie w określonych celach i za zgodą osoby zainteresowanej lub na innej uzasadnionej podstawie przewidzianej ustawą. Każda osoba ma prawo dostępu do zebranych danych, które jej dotyczą i prawo do dokonania ich sprostowania.

(3) Przestrzeganie tych zasad podlega kontroli niezależnego organu.

Artykuł 33

Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami Państw Członkowskich regulującymi korzystanie z tych praw.

Artykuł 34

(1) Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Prawo to obejmuje wolność zmiany religii lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania, indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swej religii lub przekonań poprzez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i uczestniczenie w obrzędach.

(2) Uznaje się prawo do odmowy działania sprzecznego z własnym sumieniem, zgodnie z przepisami Państw Członkowskich regulującymi korzystanie z tego prawa.

Artykuł 35

(1) Każdy ma prawo do wolności wypowiedzi. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe.

(2) Szanuje się wolność i pluralizm mediów.

Artykuł 36

(1) Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się i swobodnego stowarzyszania się na wszystkich poziomach, zwłaszcza w sprawach politycznych, związkowych i obywatelskich, z którego wynika prawo każdego do tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla obrony swoich interesów.

(2) Partie polityczne na poziomie Unii przyczyniają się do wyrażania woli politycznej jej obywateli.

Artykuł 37

Sztuka i badania naukowe są wolne od ograniczeń. Wolność akademicka jest szanowana.

Artykuł 38

(1) Każdy ma prawo do nauki i dostępu do kształcenia zawodowego i ustawicznego.

(2) Prawo to obejmuje możliwość korzystania z bezpłatnej nauki obowiązkowej.

(3) Z właściwym poszanowaniem zasad demokratycznych, wolność tworzenia placówek edukacyjnych i prawo rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami religijnymi, filozoficznymi i pedagogicznymi są szanowane, zgodnie z ustawami Państw Członkowskich regulującymi korzystanie z tej wolności i tego prawa.

Artykuł 39

(1) Każdy ma prawo do podejmowania pracy oraz wykonywania swobodnie wybranego lub zaakceptowanego zawodu.

(2) Każdy obywatel Unii ma swobodę poszukiwania zatrudnienia, wykonywania pracy, korzystania z prawa przedsiębiorczości oraz świadczenia usług w każdym Państwie Członkowskim.

(3) Obywatele państw trzecich, którzy posiadają zezwolenie na pracę na terytorium Państw Członkowskich, maja prawo do takich samych warunków pracy, z jakich korzystają obywatele Unii.

Artykuł 40

Uznaje się wolność prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z prawem Unii oraz ustawodawstwami i praktykami Państw Członkowskich.

Artykuł 41

(1) Każda osoba ma prawo do władania, używania, rozporządzania i przekazania w drodze spadku mienia nabytego zgodnie z prawem. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym, w przypadkach i na warunkach przewidzianych w ustawie, za uczciwym odszkodowaniem za jej utratę wypłaconym we właściwym terminie. Korzystanie z mienia może podlegać regulacji ustawowej, w zakresie w jakim jest to konieczne ze względu na interes ogólny.

(2) Własność intelektualna podlega ochronie.

Artykuł 42

Gwarantuje się prawo do azylu z poszanowaniem zasad Konwencji Genewskiej z 28 lipca 1951 roku i Protokołu z 31 stycznia 1967 roku dotyczących statusu uchodźców oraz zgodnie z Konstytucją.

Artykuł 43

(1) Wydalenia zbiorowe są zakazane.

(2) Nikt nie może być usunięty z terytorium państwa, wydalony lub wydany w drodze ekstradycji do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko, iż może być poddany karze śmierci, torturom lub innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

Artykuł 44

Wszyscy są równi wobec prawa.

Artykuł 45

(1) Zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, opinie polityczne lub wszelkie inne opinie, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

(2) W zakresie zastosowania Konstytucji i bez uszczerbku dla jej postanowień szczególnych, zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową.

Artykuł 46

Unia szanuje różnorodność kulturową, religijną i językową.

Artykuł 47

Należy zapewnić równość kobiet i mężczyzn we wszystkich dziedzinach, w tym w zakresie zatrudnienia, pracy i wynagrodzenia. Zasada równości nie stanowi przeszkody w utrzymywaniu lub przyjmowaniu środków zapewniających specyficzne korzyści dla osób płci niedostatecznie reprezentowanej.

Artykuł 48

(1) Dzieci mają prawo do ochrony i opieki, jaka jest konieczna dla ich dobra. Mogą one swobodnie wyrażać swoje poglądy. Poglądy te są brane pod uwagę w sprawach, które ich dotyczą, stosownie do ich wieku i stopnia dojrzałości.

(2) We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, zarówno podejmowanych przez władze publiczne, jak i instytucje prywatne, należy przede wszystkim uwzględnić najlepszy interes dziecka.

(3) Każde dziecko ma prawo do utrzymywania stałego, osobistego związku i bezpośredniego kontaktu z obojgiem rodziców, chyba że jest to sprzeczne z jego interesami.

Artykuł 49

Unia uznaje i szanuje prawo osób w podeszłym wieku do godnego i niezależnego życia oraz do uczestniczenia w życiu społecznym i kulturalnym.

Artykuł 50

Unia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im niezależność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności.

Artykuł 51

Pracownikom i ich przedstawicielom należy zagwarantować, na właściwych poziomach, informację i konsultację we właściwym czasie, w przypadkach i na warunkach przewidzianych w prawie Unii oraz ustawodawstwach i praktykach Państw Członkowskich.

Artykuł 52

Pracownicy i pracodawcy, lub ich odpowiednie organizacje, mają, zgodnie z prawem Unii oraz ustawodawstwami i praktykami Państw Członkowskich, prawo do negocjowania i zawierania układów zbiorowych pracy na odpowiednich poziomach oraz do podejmowania, w przypadkach konfliktu interesów, działań zbiorowych, w tym strajku w obronie swoich interesów.

Artykuł 53

Każdy ma prawo dostępu do bezpłatnej służby pośrednictwa pracy.

Artykuł 54

Każdy pracownik ma prawo do ochrony w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia z pracy, zgodnie z prawem Unii oraz ustawodawstwami i praktykami Państw Członkowskich.

Artykuł 55

(1) Każdy pracownik ma prawo do warunków pracy szanujących jego zdrowie, jego bezpieczeństwo i godność.

(2) Każdy pracownik ma prawo do ograniczenia maksymalnego wymiaru czasu pracy, okresów dziennego i tygodniowego odpoczynku oraz do corocznego płatnego urlopu.

Artykuł 56

Praca dzieci jest zakazana. Minimalny wiek dopuszczenia do pracy nie może być niższy niż minimalny wiek zakończenia obowiązku szkolnego, bez uszczerbku dla uregulowań bardziej korzystnych dla młodocianych i z wyjątkiem ograniczonych odstępstw. Młodociani dopuszczeni do pracy muszą mieć zapewnione warunki pracy odpowiednie dla ich wieku oraz być chronieni przed wykorzystywaniem ekonomicznym oraz jakąkolwiek pracą, która mogłaby szkodzić ich bezpieczeństwu, zdrowiu lub rozwojowi fizycznemu, psychicznemu, moralnemu i społecznemu albo utrudniać im edukację.

Artykuł 57

(1) Rodzina korzysta z ochrony prawnej, ekonomicznej i społecznej.

(2) W celu pogodzenia życia rodzinnego z zawodowym, każdy ma prawo do ochrony przed zwolnieniem z pracy z powodów związanych z macierzyństwem i prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego oraz do urlopu wychowawczego po urodzeniu lub przysposobieniu dziecka.

Artykuł 58

(1) Unia uznaje i szanuje prawo do świadczeń z zabezpieczenia społecznego oraz do usług społecznych, zapewniających ochronę w takich przypadkach, jak: macierzyństwo, choroba, wypadki przy pracy, zależność lub podeszły wiek oraz w przypadku utraty zatrudnienia, zgodnie z zasadami ustanowionymi w prawie Unii oraz ustawodawstwach i praktykach Państw Członkowskich.

(2) Każdy, mający miejsce zamieszkania i przemieszczający się legalnie w obrębie Unii Europejskiej, ma prawo do świadczeń z zabezpieczenia społecznego i przywilejów socjalnych zgodnie z prawem Unii oraz ustawodawstwami i praktykami Państw Członkowskich.

(3) W celu zwalczania wyłączenia społecznego i ubóstwa, Unia uznaje i szanuje prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej dla zapewnienia, zgodnie z zasadami ustanowionymi w prawie Unii oraz ustawodawstwach i praktykach Państw Członkowskich, godnej egzystencji wszystkim osobom pozbawionym wystarczających środków.

Artykuł 59

Każdy ma prawo dostępu do profilaktycznej opieki zdrowotnej i prawo do korzystania z leczenia na warunkach ustanowionych w ustawodawstwach i praktykach Państw Członkowskich. Przy określaniu i realizowaniu wszystkich polityk i działań Unii zapewnia się wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego.

Artykuł 60

Unia uznaje i szanuje dostęp do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, przewidziany w ustawodawstwach i praktykach Państw Członkowskich, zgodnie z Konstytucją, w celu wspierania spójności społecznej i terytorialnej Unii.

Artykuł 61

Wysoki poziom ochrony środowiska i poprawa jego jakości muszą być zintegrowane z politykami Unii i zapewnione zgodnie z zasadą stałego rozwoju.

Artykuł 62

Zapewnia się wysoki poziom ochrony konsumentów w politykach Unii.

Artykuł 63

(1) Każdy obywatel Unii ma prawo głosowania i kandydowania w wyborach do Izby Deputowanych w Państwie Członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania, na takich samych warunkach jak obywatele tego Państwa.

(2) Członkowie Izby Deputowanych są wybierani w powszechnych wyborach bezpośrednich, w głosowaniu wolnym i tajnym.

Artykuł 64

Każdy obywatel Unii ma prawo głosowania i kandydowania w wyborach do władz lokalnych w Państwie Członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania, na takich samych warunkach jak obywatele tego Państwa.

Artykuł 65

(1) Każda osoba ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia jej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii.

(2) Prawo to obejmuje:

1. prawo każdej osoby do bycia wysłuchaną, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jej sytuację,

2. prawo każdej osoby do dostępu do akt jej sprawy, z zastrzeżeniem poszanowania uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej,

3. obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji.

(3) Każda osoba ma prawo domagania się od Unii naprawienia, zgodnie z zasadami ogólnymi wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkody wyrządzonej przez instytucje lub ich pracowników przy wykonywaniu ich funkcji.

(4) Każda osoba może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków Państw Członkowskich i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku.

Artykuł 66

Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim, ma prawo dostępu do dokumentów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych i Unii, niezależnie od ich formy.

Artykuł 67

Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim ma prawo zwracać się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadkach niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykonującego swoje funkcje sądowe.

Artykuł 68

Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim ma prawo petycji do Izby Deputowanych.

Artykuł 69

(1) Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Unii Europejskiej.

(2) Swoboda przemieszczania się i pobytu może zostać przyznana, zgodnie z Konstytucją, obywatelom państw trzecich przebywającym legalnie na terytorium Unii Europejskiej.

Artykuł 70

Każdy obywatel Unii korzysta na terytorium państwa trzeciego z ochrony dyplomatycznej i konsularnej Unii Europejskiej.

Artykuł 71

Każda osoba, której prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym artykule. Każda osoba ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jej sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy. Każda osoba ma możliwość uzyskania porady prawnej, skorzystania z pomocy obrońcy i przedstawiciela. Pomoc prawna jest udzielana osobom, które nie posiadają wystarczających środków, w zakresie

w jakim jest ona konieczna dla zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości.

Artykuł 72

(1) Każdego oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona zgodnie z prawem.

(2) Każdemu oskarżonemu gwarantuje się poszanowanie prawa do obrony.

Artykuł 73

(1) Nikt nie może zostać skazany za popełnienie czynu polegającego na działaniu lub zaniechaniu, który według prawa Państwa Członkowskiego lub prawa międzynarodowego nie stanowił czynu zabronionego pod groźbą kary w czasie jego popełnienia. Nie wymierza się również kary surowszej od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zabroniony pod groźbą kary został popełniony. Jeśli ustawa, która weszła w życie po popełnieniu czynu zabronionego pod groźbą kary, przewiduje karę łagodniejszą, ta właśnie kara ma zastosowanie.

(2) Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby za działanie lub zaniechanie, które w czasie, gdy miało miejsce, stanowiło czyn zabroniony pod groźbą kary, zgodnie z ogólnymi zasadami uznanymi przez wspólnotę narodów.

(3) Surowość kar nie może być nieproporcjonalna w stosunku do czynu zabronionego pod groźbą kary.

Artykuł 74

Nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w postępowaniu karnym za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary, w odniesieniu do którego zgodnie z ustawą został już uprzednio uniewinniony lub za który został już uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem na terytorium Unii.

Artykuł 75

(1) Postanowienia niniejszej Karty mają zastosowanie do instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii w poszanowaniu zasady pomocniczości oraz do Państw Członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim wdrażają one prawo Unii. Państwa te szanują zatem prawa, przestrzegają zasad i popierają ich stosowanie zgodnie ze swymi odpowiednimi uprawnieniami i w poszanowaniu granic kompetencji Unii powierzonych jej w innych częściach Konstytucji.

(2) Niniejsza Karta nie rozszerza zakresu stosowania prawa Unii poza kompetencje Unii, nie ustanawia nowych kompetencji lub zadań dla Unii ani nie zmienia kompetencji i zadań określonych w innych częściach Konstytucji.

Artykuł 76

(1) Wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uznanych w niniejszej Karcie muszą być przewidziane ustawą i szanować istotę tych praw i wolności. Z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności, ograniczenia mogą być wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób.

(2) Prawa uznane w niniejszej Karcie, które są przedmiotem postanowień innych części Konstytucji, są wykonywane na warunkach i w granicach w niej określonych.

(3) W zakresie, w jakim niniejsza Karta zawiera prawa, które odpowiadają prawom zagwarantowanym w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, ich znaczenie i zakres są takie same jak praw przyznanych przez tę Konwencję. Niniejsze postanowienie nie stanowi przeszkody, aby prawo Unii przyznawało szerszą ochronę.

(4) W zakresie, w jakim niniejsza Karta uznaje prawa podstawowe, wynikające ze wspólnych tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich, prawa te interpretuje się zgodnie z tymi tradycjami.

(5) Postanowienia niniejszej Karty zawierające zasady mogą być wprowadzane w życie przez akty ustawodawcze i wykonawcze przyjęte przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii oraz przez akty Państw Członkowskich, jeśli stanowią wykonanie prawa Unii, w wykonywaniu ich odpowiednich uprawnień. Można się na nie powoływać w sądzie jedynie w celu wykładni tych aktów i kontroli ich legalności.

(6) Ustawodawstwa i praktyki Państw Członkowskich uwzględnia się w pełni, jak przewiduje to niniejsza Karta.

(7) Wyjaśnienia sporządzone w celu wskazania wykładni Karty Praw Podstawowych są należycie uwzględniane przez sądy Unii i Państw Członkowskich.

Artykuł 77

Żadne z postanowień niniejszej Karty nie będzie interpretowane jako ograniczające lub naruszające prawa człowieka i podstawowe wolności uznane, we właściwych im obszarach zastosowania, przez prawo Unii i prawo międzynarodowe oraz konwencje międzynarodowe, których Unia lub wszystkie Państwa Członkowskie są stronami, w szczególności przez europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz przez konstytucje Państw Członkowskich.

Artykuł 78

Żadne z postanowień niniejszej Karty nie może być interpretowane jako przyznające prawo do podejmowania jakiejkolwiek działalności lub dokonywania jakiegokolwiek czynu zmierzającego do zniweczenia praw i wolności uznanych w niniejszej Karcie lub ich ograniczenia w większym stopniu, aniżeli jest to przewidziane w niniejszej Karcie.

 

ROZDZIAŁ III

WŁADZA USTAWODAWCZA

 

Artykuł 79                                                           

(1) Parlament Europejski, z zastrzeżeniem praw obywateli i Państw Członkowskich, sprawuje władzę ustawodawczą w Unii.  Parlament Europejski składa się z dwóch izb, Izby Deputowanych i Senatu.

(2) Izba Deputowanych sprawuje kontrolę nad działalnością Europejskiej Rady Wykonawczej w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw europejskich.

 

Izba Deputowanych

 

Artykuł 80

(1) Izba Deputowanych składa się z 645 deputowanych.

(2) Wybory do Izby Deputowanych są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym. Każdy obywatel Unii ma prawo wybierania deputowanych do Izby Deputowanych jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.

(3) Każde Państwo Członkowskie tworzy okręg wyborczy.

(4) Liczba przedstawicieli przypadających na każde Państwo Członkowskie, jest określona w europejskiej ustawie uzupełniającej, proporcjonalnie do liczby ludności. Niezbędnych dostosowań dokonuje się w roku poprzedzającym wybory, tak aby żadne z Państw Członkowskich miała nie mniej niż 3 i nie więcej niż 96 deputowanych.

Artykuł 81

(1) Izba Deputowanych jest wybierana na pięcioletnią kadencję. Kadencja Izby Deputowanych rozpoczyna się z dniem zebrania się Izby Deputowanych na pierwsze posiedzenie i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Izby Deputowanych następnej kadencji.

(2) Wybory do Izby Deputowanych zarządza Prezydent Unii nie później niż na 90 dni przed upływem 5 lat od rozpoczęcia kadencji Izby Deputowanych, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 5 lat od rozpoczęcia kadencji Izby Deputowanych.

(3) Izba Deputowanych może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 11/20 głosów ustawowej liczby deputowanych. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio.

(4) Prezydent Unii, po zasięgnięciu opinii Przewodniczącego Izby Deputowanych i Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej, może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Izby Deputowanych.

(5) Prezydent Unii, zarządzając skrócenie kadencji Izby Deputowanych, zarządza jednocześnie wybory do Izby Deputowanych i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Izby Deputowanych. Prezydent Unii zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranej Izby Deputowanych nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów.

(6) W razie skrócenia kadencji Izby Deputowanych stosuje się odpowiednio przepis ust. 1.

Artykuł 82

(1) Wybrany do Izby Deputowanych może być obywatel Unii mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 25 lat.

(2) Wybraną do Izby Deputowanych nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego.

(3) Kandydatów na deputowanych mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy.

(4) Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa europejska.

Artykuł 83

(1) Mandatu deputowanego nie można łączyć z funkcją członków Senatu i ich zastępców, Prezesa Europejskiego Banku Centralnego, Prezesa Trybunału Obrachunkowego, Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i ich zastępców, członka Europejskiego Banku Centralnego, ambasadora oraz z zatrudnieniem w Kancelarii Izby Deputowanych, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Unii lub z zatrudnieniem w administracji europejskiej. Zakaz ten nie dotyczy członków Europejskiej Rady Wykonawczej i sekretarzy stanu w administracji europejskiej.

(2) Sędzia, prokurator, urzędnik służby cywilnej, żołnierz pozostający w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusz policji oraz funkcjonariusz służb ochrony państwa nie mogą sprawować mandatu deputowanego.

(3) Inne przypadki zakazu łączenia mandatu deputowanego z funkcjami publicznymi oraz zakazu jego sprawowania może określić ustawa europejska.

Artykuł 84

(1) Deputowani są przedstawicielami obywateli Unii. Nie wiążą ich instrukcje wyborców.

(2) Przed rozpoczęciem sprawowania mandatu deputowani składają przed Izbą Deputowanych następujące ślubowanie:

"Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Obywateli, strzec suwerenności i interesów Unii, czynić wszystko dla pomyślności Unii i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Unii Europejskiej."

Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".

(3) Odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu.

Artykuł 85

(1) Deputowany nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność deputowany odpowiada wyłącznie przed Izbą Deputowanych, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Izby Deputowanych.

(2) Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu deputowany nie może być pociągnięty bez zgody Izby Deputowanych do odpowiedzialności karnej.

(3) Postępowanie karne wszczęte wobec osoby przed dniem wyboru jej na deputowanego ulega na żądanie Izby Deputowanych zawieszeniu do czasu wygaśnięcia mandatu. W takim przypadku ulega również zawieszeniu na ten czas bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.

(4) Deputowany może wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. W takim przypadku nie stosuje się przepisów ust. 2 i 3.

(5) Deputowany nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Izby Deputowanych, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Przewodniczącego Izby Deputowanych, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

(6) Szczegółowe zasady pociągania deputowanych do odpowiedzialności karnej oraz tryb postępowania określa ustawa europejska.

Artykuł 86

Warunki niezbędne do skutecznego wypełniania obowiązków deputowanego oraz ochronę praw wynikających ze sprawowania mandatu określa ustawa europejska.

Artykuł 87

(1) W zakresie określonym ustawą deputowany nie może prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Unii, Państwa Członkowskiego lub samorządu terytorialnego ani nabywać tego majątku.

(2) Za naruszenie zakazów, o których mowa w ust. 1, deputowany, uchwałą Izby Deputowanych podjętą na wniosek Przewodniczącego Izby Deputowanych, może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który orzeka w przedmiocie pozbawienia mandatu.

Artykuł 88

(1) Izba Deputowanych obraduje na posiedzeniach.

(2) Pierwsze posiedzenia Izby Deputowanych Prezydent Unii Europejskiej zwołuje na dzień przypadający w ciągu 30 dni od dnia wyborów, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 80 ust. 3 i 5.

Artykuł 89

(1) Izba Deputowanych wybiera ze swojego grona Przewodniczącego Izby Deputowanych i sześciu wiceprzewodniczących, którzy tworzą Prezydium Izby Deputowanych. Z jednego Państwa Członkowskiego nie może być wybrany więcej niż jeden członek Prezydium, a każdy podregion Unii Europejskiej musi mieć przynajmniej jednego przedstawiciela w Prezydium (art. 124 ust 4).

(2) Przewodniczący Izby Deputowanych przewodniczy obradom Izby Deputowanych, strzeże praw Izby Deputowanych oraz reprezentuje Izbę Deputowanych na zewnątrz.

(3) Izba Deputowanych powołuje komisje stałe oraz może powoływać komisje nadzwyczajne.

Artykuł 90

(1) Izba Deputowanych może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.

(2) Tryb działania komisji śledczej określa ustawa europejska.

Artykuł 91

Organizację wewnętrzną i porządek prac Izby Deputowanych oraz tryb powoływania i działalności jego organów, jak też sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Izby Deputowanych określa regulamin Izby Deputowanych uchwalony przez Izbę Deputowanych.

Artykuł 92

Posiedzenia Izby Deputowanych są jawne. Jeżeli wymaga tego dobro Unii, Izba Deputowanych może bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych, uchwalić tajność obrad.

Artykuł 93

(1) Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej i pozostali członkowie Europejskiej Rady Wykonawczej mają obowiązek udzielenia odpowiedzi na interpelacje i zapytania deputowanych w ciągu 21 dni.

(2) Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej i pozostali członkowie Europejskiej Rady Wykonawczej mają obowiązek udzielenia odpowiedzi w sprawach bieżących na każdym posiedzeniu Izby Deputowanych.

(3) Izba Deputowanych i jej komisje mogą wymagać od każdego członka Europejskiej Rady Wykonawczej obecności na posiedzeniach.

(4) Członkowie Senatu i Europejskiej Rady Wykonawczej oraz ich pełnomocnicy mają prawo wstępu na wszystkie posiedzenia Izby Deputowanych i jej komisji. Należy w każdej chwili wysłuchać ich opinii.

 

 

Senat

 

Artykuł 94

(1) Państwa Członkowskie uczestniczą poprzez Senat w procesie ustawodawczym i sprawowaniu władzy administracyjnej Unii.

(2) Senat składa się z członków rządów Państw Członkowskich, które ich powołują i odwołują. Mogą oni być reprezentowani przez innych członków swoich rządów. Na czele delegacji Państwa Członkowskiego stoi premier tego Państwa Członkowskiego. Po zakończeniu kadencji parlamentu Państwa Członkowskiego lub po jego rozwiązaniu wysłani członkowie rządu Państwa Członkowskiego piastują swoje funkcje do czasu, gdy nowy parlament Państwa Członkowskiego dokona wyboru nowego rządu Państwa Członkowskiego.

(3) Każde Państwo Członkowskie posiada co najmniej dwa głosy, Państwa Członkowskie liczące 6 i więcej milionów mieszkańców 3 głosy, Państwa Członkowskie liczące 12 i więcej milionów mieszkańców 4 głosy, Państwa Członkowskie liczące 20 i więcej milionów mieszkańców 5 głosów, Państwa Członkowskie liczące 30 i więcej milionów mieszkańców 6 głosów, Państwa Członkowskie liczące 42 i więcej milionów mieszkańców 7 głosów, Państwa Członkowskie liczące 56 i więcej milionów mieszkańców 8 głosów, Państwa Członkowskie liczące 72 i więcej milionów mieszkańców 9 głosów, a Państwa Członkowskie liczące 90 i więcej milionów mieszkańców 10 głosów.

(4) Każde Państwo Członkowskie może oddelegować do Senatu tylu członków, ile ma głosów. Członkowie Senatu mają obowiązek głosowania zgodnie z treścią instrukcji udzielonej przez rząd Państwa Członkowskiego, który ich mianował. Głosy jednego Państwa Członkowskiego mogą być oddane podczas głosowania tylko jednolicie i tylko przez obecnych członków Senatu lub ich zastępców. W przypadku różnych głosów członków Senatu z jednego Państwa Członkowskiego przyjmuje się, że decyduje głos szefa delegacji.

(5) Liczba głosów przysługująca każdemu Państwu Członkowskiemu w Senacie ustalana jest przez Prezydenta Unii po każdym spisie powszechnym.

Artykuł 95

(1) W przewodniczeniu w Senacie Państwa Członkowskie zmieniają się co pół roku w kolejności podanej w art. 2 ust. 1.

(2) Jako przewodniczący działa szef delegacji Państwa Członkowskiego, któremu przypadło przewodniczenie; Pierwszym wiceprzewodniczącym jest szef delegacji Państwa Członkowskiego poprzedniej kadencji. Drugim i trzecim wiceprzewodniczącym są kolejno szefowie delegacji Państw Członkowskich następnych dwóch kadencji. Przewodniczący nosi tytuł: “Przewodniczący Senatu”, a zastępca tytuł: “ Wiceprzewodniczący Senatu”.

(3)  Senat zwoływany jest przez jego przewodniczącego. Przewodniczący jest zobowiązany do natychmiastowego zwołania Senatu, gdy zażąda tego co najmniej jedno Państwo Członkowskie lub Europejska Rada Wykonawcza.

Artykuł 96

(1) Jeżeli Konstytucja nie stanowi inaczej, Senat stanowi większością kwalifikowaną.

(2) Większość kwalifikowaną stanowi co najmniej 11/20 Państw Członkowskich Unii Europejskiej, które łącznie posiadają co najmniej 3/5 głosów w Senacie.

Artykuł 97

(1) Senat nadaje sobie regulamin w drodze uchwały. Uchwała może być podjęta tylko większością kwalifikowaną. W regulaminie mogą być zawarte postanowienia wychodzące poza wewnętrzne sprawy Senatu, o ile jest to potrzebne do regulacji postępowania w Senacie. Regulamin Senatu ma moc ustawy, ogłasza go Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej w Europejskim Dzienniku Urzędowym.

(2) Posiedzenia Senatu są jawne. Jawność może być jednak wyłączona w drodze uchwały podjętej zgodnie z postanowieniami regulaminu.

(3) Członkami komisji Senatu mogą być inni członkowie rządów Państw Członkowskich lub ich pełnomocnicy. Członkowie komisji są powoływani i odwoływani przez rządy Państw Członkowskich. W komisjach każde Państwo Członkowskie dysponuje tylko jednym głosem. Uchwały komisji podejmowane są zwykłą większością głosów. Przewodniczących komisji wybiera Senat, bez dyskusji, na okres roku. Żadne z Państw Członkowskich nie może przewodniczyć więcej niż jednej komisji.

Artykuł 98

Członkowie Europejskiej Rady Wykonawczej mają prawo, a na żądanie, obowiązek uczestniczenia w obradach Senatu i jego komisji. Należy w każdej chwili wysłuchać ich opinii. Europejska Rada Wykonawcza jest zobowiązana do informowania Senatu na bieżąco o prowadzonych sprawach.

 

Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne

 

Artykuł 99

(1) Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne składa się z członków Izby Deputowanych i równej liczbie z członków wybieranych przez Parlamenty Państw Członkowskich na zasadach wyborów proporcjonalnych.

(2) Członkowie Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego wybierani przez Parlamenty Państw Członkowskich są wybierani według zasady proporcjonalności. Jednak przynajmniej jeden mandat winny przypadać partii, która posiada drugą co do liczby głosów reprezentację w parlamencie Państwa Członkowskiego, a jeśli dwie partie mają taką samą liczebnie reprezentację – partii, która uzyskała drugą w kolejności liczbę głosów wyborców. Przy równości uprawnień decyduje losowanie.

Artykuł 100

(1) Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne zwołuje Przewodniczący Izby Deputowanych. Przewodniczą na przemian Przewodniczący Izby Deputowanych - jako pierwszy - i Przewodniczący Senatu.

(2) W Europejskim Zgromadzeniu Parlamentarnym stosuje się odpowiednio regulamin Izby Deputowanych.

(3) Uchwały Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego są poświadczane przez jego przewodniczącego i kontrasygnowane przez Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej.

 

Procedura ustawodawcza

 

Artykuł 101

(1) Inicjatywa ustawodawcza przysługuje deputowanym do Izby Deputowanych, Senatowi, Prezydentowi Unii i Europejskiej Radzie Wykonawczej.

(2) Inicjatywa ustawodawcza przysługuje również grupie co najmniej 500 000 obywateli mających prawo wybierania do Izby Deputowanych. Izba Deputowanych przystępuje do rozpatrzenia ich projektu w ciągu 60 dni od jego wniesienia. Tryb postępowania w tej sprawie określa ustawa europejska.

(3) Projekty ustaw pochodzące od Europejskiej Rady Wykonawczej przekazuje się najpierw Senatowi. Senat jest uprawniony do zajęcia stanowiska wobec tych projektów w terminie 30 dni. W przypadku gdy z ważnych powodów, zwłaszcza ze względu na objętość projektu, Senat żąda przedłużenia tego terminu, wówczas wynosi on 60 dni. Projekt ustawy, który w momencie przekazywania go przez Europejską Radę Wykonawczą do Senatu, określony był jako szczególnie pilny, Europejska Rada Wykonawcza może po upływie 21 dni lub, jeśli Senat zażądał przedłużenia terminu zgodnie z przepisem zdania 3, po upływie 35 dni przedłożyć do rozpatrzenia Izbie Deputowanych, nawet jeśli stanowisko Senatu nie wpłynęło jeszcze do Europejskiej Rady Wykonawczej; Europejska Rada Wykonawcza zobowiązana jest do przekazania stanowiska Senatu Izbie Deputowanych w ciągu 48 godzin po jego wpłynięciu. W odniesieniu do projektów ustaw dotyczących zmian w niniejszej Konstytucji lub przekazania praw suwerennych zgodnie z przepisem art. 11 termin udzielony na przedstawienie stanowiska wynosi 60 dni; przepis zdania 4 nie ma zastosowania.

(4)  Projekty ustaw Senatu przedkłada Izbie Deputowanych Europejska Rada Wykonawcza w terminie 30 dni. Jest ona przy tym zobowiązana do przedstawienia swojego stanowiska. W przypadku gdy z ważnych powodów, zwłaszcza ze względu na objętość projektu, Europejska Rada Wykonawcza żąda przedłużenia tego terminu, wówczas wynosi on 60 dni. Projekt ustawy, który w momencie przekazywania go przez Senat do Europejskiej Rady Wykonawczej, określony był jako szczególnie pilny, termin ten wynosi 21 dni lub, jeśli Europejska Rada Wykonawcza zażądała jego przedłużenia zgodnie z przepisem zdania 3, 35 dni. W odniesieniu do projektów ustaw dotyczących zmian w niniejszej Konstytucji lub przekazania praw suwerennych zgodnie z przepisem art. 11 termin udzielony na przedstawienie stanowiska wynosi 60 dni.; przepis zdania 4 nie ma zastosowania. Izba Deputowanych zobowiązana jest do rozpatrzenia projektów i podjęcia uchwały w stosownym terminie.

(5) Wnioskodawcy przedkładając projekt ustawy, przedstawiają skutki finansowe jej wykonania.

Artykuł 102

(1) Ustawy europejskie są przyjmowane zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, chyba że Konstytucja dopuszcza inny tryb.

Pierwsze czytanie

(2) Izba Deputowanych uchwala stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Senatowi.

(3) Jeżeli Senat zatwierdzi stanowisko Izby Deputowanych, projektowany akt zostaje przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku Izby Deputowanych.

(4) Jeżeli Senat nie zatwierdzi stanowiska Izby Deputowanych, przyjmuje własne stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Izbie Deputowanych.

(5) Senat informuje w pełni Izbę Deputowanych o powodach, które doprowadziły go do przyjęcia jego stanowiska w pierwszym czytaniu. Europejska Rada Wykonawcza informuje w pełni Izbę Deputowanych o swoim stanowisku.

Drugie czytanie

(6) Jeżeli w terminie 90 dni od tego przekazania Izba Deputowanych:

1. zatwierdzi stanowisko Senatu w pierwszym czytaniu lub nie wypowie się, dany akt uważa się za przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku Senatu,

2. odrzuci, większością głosów swych członków, stanowisko Senatu w pierwszym czytaniu, wnioskowany akt uważa się za nieprzyjęty,

3. zaproponuje większością głosów swych członków poprawki do stanowiska Senatu w pierwszym czytaniu, zmieniony w ten sposób tekst jest przekazywany Senatowi i Europejskiej Radzie Wykonawczej, która wydaje opinię w przedmiocie tych poprawek.

(7) Jeżeli w terminie 90 dni od otrzymania poprawek Izby Deputowanych, Senat, stanowiąc większością kwalifikowaną:

1. przyjmie wszystkie te poprawki, dany akt uważa się za przyjęty,

2. nie przyjmie wszystkich poprawek, Przewodniczący Senatu w porozumieniu z Przewodniczącym Izby Deputowanych, zwołuje Komitet Pojednawczy w terminie 42 dni.

(8) Senat stanowi większością kwalifikowaną w sprawie poprawek, które stały się przedmiotem negatywnej opinii Europejskiej Rady Wykonawczej.

Procedura pojednawcza

(9) Komitet Pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowie Senatu lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba członków reprezentujących Izbę Deputowanych, ma za zadanie doprowadzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu większością kwalifikowaną członków Senatu lub ich przedstawicieli oraz większością głosów członków reprezentujących Izbę Deputowanych, w terminie 42 dni od jego zwołania, na podstawie stanowisk Izby Deputowanych i Senatu w drugim czytaniu.

(10) Europejska Rada Wykonawcza uczestniczy w pracach Komitetu Pojednawczego i podejmuje wszelkie niezbędne inicjatywy na rzecz zbliżenia stanowisk Izby Deputowanych i Senatu.

(11) Jeżeli w terminie 42 dni od jego zwołania Komitet Pojednawczy nie zatwierdzi wspólnego projektu, proponowany akt uważa się za nieprzyjęty.

Trzecie czytanie

(12) Jeżeli w tym terminie Komitet Pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, Izba Deputowanych i Senat mają termin sześciu tygodni od tego zatwierdzenia na przyjęcie danego aktu zgodnie z tym projektem, jeśli chodzi o Izbę Deputowanych — większością oddanych głosów, a jeśli chodzi o Senat — większością kwalifikowaną. Jeżeli nie uczynią tego, wnioskowany akt uważa się za nieprzyjęty.

(13) Terminy 90 dni i 42 dni, o których mowa w niniejszym artykule, są przedłużone najwyżej, odpowiednio, o 30 dni i o 14 dni, z inicjatywy Izby Deputowanych lub Senatu.

Artykuł 103

(1) Po zakończeniu postępowania określonego w art. 102 Przewodniczący Izby Deputowanych przedstawia uchwaloną ustawę europejską do podpisu Prezydentowi Unii.

(2) Prezydent Unii podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Unii Europejskiej.

(3) Przed podpisaniem ustawy Prezydent Unii może wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy europejskiej z Konstytucją. Prezydent Unii nie może odmówić podpisania ustawy, którą Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał za zgodną z Konstytucją.

(4) Prezydent Rzeczypospolitej odmawia podpisania ustawy europejskiej, którą Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał za niezgodną z Konstytucją. Jeżeli jednak niezgodność z Konstytucją dotyczy poszczególnych przepisów ustawy europejskiej, a Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent Unii, po zasięgnięciu opinii Przewodniczącego Izby Deputowanych, podpisuje ustawę europejską z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę europejską Izbie Deputowanych w celu usunięcia niezgodności.

(5) Wystąpienie Prezydenta Unii do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy europejskiej z Konstytucją wstrzymuje bieg, określonego w ust. 2, terminu do podpisania ustawy europejskiej.

 

ROZDZIAŁ IV

WŁADZA WYKONAWCZA

 

Prezydent Unii Europejskiej

 

Artykuł 104

(1) Prezydent Unii Europejskiej jest najwyższym przedstawicielem Unii Europejskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej Unii.

(2) Prezydent Unii Europejskiej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jej terytorium.

(3) Prezydent Unii Europejskiej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach europejskich.

Artykuł 105

 (1) Prezydent Unii Europejskiej wybierany jest przez Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne bez uprzedniej debaty.

(2) Prezydent Unii Europejskiej jest wybierany na trzyletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.

(3) Na Prezydenta Unii Europejskiej może być wybrany obywatel Unii, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 45 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Izby Deputowanych. Kandydata zgłasza co najmniej 1/5 składu Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego.

(4) Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne zbiera się na dzień przypadający nie wcześniej niż na 45 dni i nie później niż na 30 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Unii Europejskiej, a w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Unii Europejskiej - nie później niż w czternastym dniu po opróżnieniu urzędu. Posiedzenie Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego zwołuje Przewodniczący Izby Deputowanych.

(5) Prezydenta Unii Europejskiej wybiera się w głosowaniu tajnym. Na Prezydenta Unii Europejskiej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości głosów, to następnego dnia przeprowadza się nową turę głosowania. Przed drugą turą głosowania dokonuje się ponownego zgłaszania kandydatów. Jeżeli w drugiej turze głosowania żaden z kandydatów nie otrzyma wymaganej większości głosów, to tego samego dnia przeprowadza się trzecią turę głosowania, w której występują dwaj kandydaci, którzy otrzymali największą liczbę głosów.

(6) Jeżeli w trzeciej turze głosowania wymagana większość nie zostanie uzyskana, po upływie 5 dni głosowanie jest powtórzone; na Prezydenta Unii Europejskiej zostaje wybrany ten kandydat, który otrzymał co najmniej 3/5 głosów ustawowej liczby członków Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego.

(7) Jeżeli wymagana większość kwalifikowana nie zostanie uzyskana również w czwartej turze głosowania, w ciągu 10 dni od głosowania odbywa się piąte głosowanie; na Prezydenta Unii Europejskiej zostaje wybrany ten kandydat, który otrzymał bezwzględną większość głosów ustawowej liczby członków Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego. Jeżeli większość nie zostanie uzyskana, to następnego dnia głosowanie jest powtórzone. Wybór jest dokonywany spośród dwóch kandydatów, którzy otrzymali największą liczbę głosów, a Prezydentem Unii Europejskiej zostaje ten, który otrzymał więcej głosów.

(8) Szczegóły określa ustawa europejska.

Artykuł 106

(1) Kadencja Prezydenta Unii Europejskiej rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu.

(2) Ważność wyboru Prezydenta Unii Europejskiej stwierdza Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

(3) Prawo zgłoszenia do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej protestu przeciwko ważności wyboru Prezydenta Unii Europejskiej przysługuje Senatowi i  co najmniej 1/5 składu Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego.

(4) W razie stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Unii Europejskiej przeprowadza się nowe wybory, na zasadach przewidzianych w art. 105 ust. 4 dla przypadku opróżnienia urzędu Prezydenta Unii Europejskiej.

Artykuł 107

Prezydent Unii Europejskiej obejmuje urząd po złożeniu przed zebranymi na wspólnym posiedzeniu członkami Izby Deputowanych i Senatu następującej przysięgi:

 

"Obejmując urząd Prezydenta Unii Europejskiej, uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji, będę strzegł niezłomnie godności Obywateli, niepodległości i bezpieczeństwa Unii, a dobro Unii oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem".

Przysięga może być złożona z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".

 

Artykuł 108

(1) Jeżeli Prezydent Unii Europejskiej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Przewodniczącego Izby Deputowanych, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta Unii Europejskiej. Gdy Prezydent Unii Europejskiej nie jest w stanie zawiadomić Przewodniczącego Izby Deputowanych o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Unii Europejskiej rozstrzyga Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej na wniosek Przewodniczącego Izby Deputowanych. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Unii Europejskiej Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej powierza Przewodniczącemu Izby Deputowanych tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Unii Europejskiej.

(2) Przewodniczący Izby Deputowanych tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta Unii Europejskiej, wykonuje obowiązki Prezydenta Unii Europejskiej w razie:

1. śmierci Prezydenta Unii Europejskiej,

2. zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Unii Europejskiej,

3. stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Unii Europejskiej lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze,

4. uznania przez Izbę Deputowanych trwałej niezdolności Prezydenta Unii Europejskiej do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Izby Deputowanych,

5. złożenia Prezydenta Unii Europejskiej z urzędu orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

(3) Jeżeli Przewodniczący Izby Deputowanych nie może wykonywać obowiązków Prezydenta Unii Europejskiej, obowiązki te przejmuje Przewodniczący Senatu.

(4) Osoba wykonująca obowiązki Prezydenta Unii Europejskiej nie może postanowić o skróceniu kadencji Izby Deputowanych.

Artykuł 109

Prezydent Unii Europejskiej nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem.

Artykuł 110

(1) Prezydent Unii Europejskiej jako reprezentant Unii w stosunkach zewnętrznych:

1. ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Izbę Deputowanych i Senat,

2. mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Unii Europejskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,

3. przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.

(2) Prezydent Unii Europejskiej przed ratyfikowaniem umowy międzynarodowej może zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z wnioskiem w sprawie jej zgodności z Konstytucją.

(3) Prezydent Unii Europejskiej w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Europejskiej Rady Wykonawczej i właściwym ministrem.

Artykuł 111

(1) Prezydent Unii Europejskiej jest najwyższym zwierzchnikiem Europejskich Sił Zbrojnych.

(2) W czasie pokoju Prezydent Unii Europejskiej sprawuje zwierzchnictwo nad Europejskimi Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra ds. Obrony.

(3) Prezydent Unii Europejskiej mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Europejskich Sił Zbrojnych na czas określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki odwołania przed jej upływem określa ustawa europejska.

(4) Na czas wojny Prezydent Unii Europejskiej, na wniosek Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej, mianuje Naczelnego Dowódcę Europejskich Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on Naczelnego Dowódcę Europejskich Sił Zbrojnych odwołać. Kompetencje Naczelnego Dowódcy Europejskich Sił Zbrojnych i zasady jego podległości konstytucyjnym organom Unii Europejskiej określa ustawa europejska.

(5) Prezydent Unii Europejskiej, na wniosek Ministra ds. Obrony, nadaje określone w ustawach europejskich stopnie wojskowe.

(6) Kompetencje Prezydenta Unii Europejskiej, związane ze zwierzchnictwem nad Europejskimi Siłami Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa europejska.

Artykuł 112

Organem doradczym Prezydenta Unii Europejskiej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Unii Europejskiej.

Artykuł 113

W razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia Unii Prezydent Unii Europejskiej, na wniosek Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Europejskich Sił Zbrojnych do obrony Unii Europejskiej.

Artykuł 114

Prezydent Unii Europejskiej nadaje obywatelstwo Unii i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa Unii.

Artykuł 115

Prezydent Unii Europejskiej nadaje ordery i odznaczenia.

Artykuł 116

Prezydent Unii Europejskiej stosuje prawo łaski. Prawa łaski nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Artykuł 117

Prezydent Unii Europejskiej może zwracać się z orędziem do Izby Deputowanych lub Senatu. Orędzia nie czyni się przedmiotem debaty.

Artykuł 118

(1) W sprawach szczególnej wagi Prezydent Unii Europejskiej może zwołać Radę Stanu. Radę Stanu tworzy Europejska Rada Wykonawcza oraz szefowie rządów Państw Członkowskich obradujący pod przewodnictwem Prezydenta Unii Europejskiej.

(2) Radzie Stanu nie przysługują kompetencje Europejskiej Rady Wykonawczej.

Artykuł 119

(1) Prezydent Unii Europejskiej wydaje rozporządzenia i zarządzenia na zasadach określonych w art. 144.

(2) Prezydent Unii Europejskiej wydaje postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji.

Artykuł 120

Organem pomocniczym Prezydenta Unii Europejskiej jest Kancelaria Prezydenta Unii Europejskiej. Prezydent Unii Europejskiej nadaje statut Kancelarii oraz powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezydenta Unii Europejskiej.

Artykuł 121

(1) Prezydent Unii Europejskiej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.

(2) Akty urzędowe Prezydenta Unii Europejskiej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Izbą Deputowanych.

(3) Przepis ust. 2 nie dotyczy:

1. zarządzania wyborów do Izby Deputowanych,

2. zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranej Izby Deputowanych,

3. skracania kadencji Izby Deputowanych w przypadkach określonych w Konstytucji,

4. inicjatywy ustawodawczej,

5. podpisywania ustawy europejskiej,

6. zarządzania ogłoszenia ustawy europejskiej oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw Unii Europejskiej,

7. zwracania się z orędziem do Izby Deputowanych lub do Senatu,

8. wniosku do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej,

9. wniosku o przeprowadzenie kontroli przez Trybunał Obrachunkowy,

10. desygnowania i powoływania Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej,

11. przyjmowania dymisji Europejskiej Rady Wykonawczej i powierzania jej tymczasowego pełnienia obowiązków,

12. wniosku do Izby Deputowanych o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej członka Europejskiej Rady Wykonawczej,

13. odwoływania ministra, któremu Izba Deputowanych wyraziła wotum nieufności,

14. zwoływania Rady Stanu,

15. nadawania orderów i odznaczeń,

16. powoływania sędziów sądów Unii,

17. stosowania prawa łaski,

18. nadawania obywatelstwa Unii i wyrażania zgody na zrzeczenie się obywatelstwa Unii,

19. powoływania i odwoływania członków Rady Bezpieczeństwa Unii Europejskiej,

20. nadawania statutu Kancelarii Prezydenta Unii Europejskiej oraz powoływania i odwoływania Szefa Kancelarii Prezydenta Unii Europejskiej,

21. wydawania zarządzeń na zasadach określonych w art. 144,

22. zrzeczenia się urzędu Prezydenta Unii Europejskiej.

Artykuł 122

(1) Prezydent Unii Europejskiej za naruszenie Konstytucji, ustawy europejskiej lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

(2) Postawienie Prezydenta Unii Europejskiej w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą Izby Deputowanych podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Izby Deputowanych na wniosek co najmniej 162 członków Izby Deputowanych lub uchwałą Senatu podjętą większością co najmniej 2/3 Państw Członkowskich, które łącznie posiadają co najmniej 2/3 głosów w Senacie.

(3) Z dniem podjęcia uchwały o postawieniu Prezydenta Unii Europejskiej w stan oskarżenia przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej sprawowanie urzędu przez Prezydenta Unii Europejskiej ulega zawieszeniu. Przepis art. 108 stosuje się odpowiednio.

 

Europejska Rada Wykonawcza

 

Artykuł 123

(1) Europejska Rada Wykonawcza prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Unii Europejskiej.

(2) Do Europejskiej Rady Wykonawczej należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów Unii i Państw Członkowskich.

(3) Europejska Rada Wykonawcza kieruje administracją europejską.

(4) W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach europejskich Europejska Rada Wykonawcza w szczególności:

1. zapewnia wykonanie ustaw,

2. wydaje rozporządzenia,

3. koordynuje i kontroluje prace organów administracji europejskiej,

4. chroni interesy Skarbu Unii,

5. uchwala projekt budżetu Unii,

6. kieruje wykonaniem budżetu Unii oraz uchwala zamknięcie rachunków Unii i sprawozdanie z wykonania budżetu,

7. zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne Unii oraz porządek publiczny,

8. zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne Unii,

9. sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

10. zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

11. sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności Unii oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,

12. określa organizację i tryb swojej pracy.

Artykuł 124

(1) Europejska Rada Wykonawcza składa się z Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej i ministrów w łącznej liczbie 15 członków.

(2) W skład Europejskiej Rady Wykonawczej mogą być powoływani wiceprezesi Europejskiej Rady Wykonawczej.

(3) Prezes i wiceprezes Europejskiej Rady Wykonawczej mogą pełnić także funkcję ministra.

(4) W związku z trybem powoływania Europejskiej Rady Wykonawczej Unia Europejska składa się z pięciu regionów:

1. Europa Zachodnia - Belgia, Luksemburg, Holandia, Francja i Irlandia,

2. Europa Środkowa - Austria, Polska, Czechy, Węgry, Słowacja, Słowenia, Niemcy i Szwajcaria,

3. Europa Północna - Wielka Brytania, Dania, Szwecja, Finlandia, Litwa, Łotwa, Estonia, Norwegia i Islandia,

4. Europa Południowa - Grecja, Hiszpania, Portugalia, Włochy, Cypr i Malta,

5. Europa Wschodnia - Rumunia, Bułgaria, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Kosowo, Albania, Czarnogóra, Macedonia Północna, Mołdawia, Białoruś, Ukraina, Armenia i Gruzja,

które to są równo reprezentowane w Europejskiej Rady Wykonawczej. Z jednego Państwa Członkowskiego nie może być wybrany więcej niż jeden członek Europejskiej Rady Wykonawczej.

(5) W skład Europejskiej Rady Wykonawczej mogą być ponadto powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów.

Artykuł 125

Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej:

1. reprezentuje Europejską Radę Wykonawczą,

2. kieruje pracami Europejskiej Rady Wykonawczej,

3. wydaje rozporządzenia,

4. zapewnia wykonywanie polityki Europejskiej Rady Wykonawczej i określa sposoby jej wykonywania,

5. koordynuje i kontroluje pracę członków Europejskiej Rady Wykonawczej,

6. sprawuje nadzór nad Państwami Członkowskimi w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach europejskich,

7. jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji europejskiej.

Artykuł 126

(1) Ministrowie kierują określonymi działami administracji europejskiej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej. Zakres działania ministra kierującego działem administracji europejskiej określają ustawy europejskie.

(2) Minister kierujący działem administracji europejskiej wydaje rozporządzenia. Europejska Rada Wykonawcza, na wniosek Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra.

(3) Do przewodniczącego komitetu, o którym mowa w art. 124 ust. 5, stosuje się odpowiednio przepisy odnoszące się do ministra kierującego działem administracji rządowej.

Artykuł 127

Członek Europejskiej Rady Wykonawczej nie może prowadzić działalności sprzecznej z jego obowiązkami publicznymi.

Artykuł 128

Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej, wiceprezes Europejskiej Rady Wykonawczej i ministrowie składają wobec Prezydenta Unii Europejskiej następującą przysięgę:

"Obejmując urząd Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej (wiceprezesa Europejskiej Rady Wykonawczej, ministra), uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji i innym prawom Unii Europejskiej, a dobro i pomyślność obywateli Unii będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem."

Przysięga może być złożona z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".

Artykuł 129

(1) W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji europejskiej działa korpus służby cywilnej.

(2) Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej.

Artykuł 130

(1) Prezydent Unii Europejskiej desygnuje Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej, który proponuje skład Europejskiej Rady Wykonawczej. Prezydent Unii Europejskiej powołuje Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej wraz z pozostałymi członkami Europejskiej Rady Wykonawczej w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Izby Deputowanych lub przyjęcia dymisji poprzedniej Europejskiej Rady Wykonawczej i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Europejskiej Rady Wykonawczej.

(2) Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta Unii Europejskiej, przedstawia Izbie Deputowanych program działania Europejskiej Rady Wykonawczej z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Wotum zaufania Izba Deputowanych uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych.

(3) W razie niepowołania Europejskiej Rady Wykonawczej w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2 Izba Deputowanych w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w ust. 1 lub ust. 2 wybiera Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej oraz proponowanych przez niego członków Europejskiej Rady Wykonawczej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych. Prezydent Unii Europejskiej powołuje tak wybraną Europejską Radę Wykonawczą i odbiera przysięgę od jej członków.

Artykuł 131

(1) W razie niepowołania Europejskiej Rady Wykonawczej w trybie art. 130 ust. 3 Prezydent Unii Europejskiej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej i na jego wniosek pozostałych członków Europejskiej Rady Wykonawczej oraz odbiera od nich przysięgę. Izba Deputowanych w ciągu 14 dni od dnia powołania Europejskiej Rady Wykonawczej przez Prezydenta Unii Europejskiej udziela jej wotum zaufania większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych.

(2) W razie nieudzielenia Europejskiej Radzie Wykonawczej wotum zaufania w trybie określonym w ust. 1, Prezydent Unii Europejskiej skraca kadencję Izby Deputowanych i zarządza wybory.

Artykuł 132

(1) Członkowie Europejskiej Rady Wykonawczej ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.

(2) Uchwałę o pociągnięciu członka Europejskiej Rady Wykonawczej do odpowiedzialności przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej Izba Deputowanych podejmuje na wniosek Prezydenta Unii Europejskiej lub co najmniej 162 deputowanych większością 3/5 ustawowej liczby deputowanych.

Artykuł 133

(1) Członkowie Europejskiej Rady Wykonawczej ponoszą przed Izbą Deputowanych solidarną odpowiedzialność za działalność Europejskiej Rady Wykonawczej.

(2) Członkowie Europejskiej Rady Wykonawczej ponoszą przed Izbą Deputowanych również odpowiedzialność indywidualną za sprawy należące do ich kompetencji lub powierzone im przez Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej.

Artykuł 134

(1) Izba Deputowanych wyraża Europejskiej Radzie Wykonawczej wotum nieufności większością ustawowej liczby deputowanych na wniosek zgłoszony przez co najmniej 65 deputowanych i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej. Jeżeli uchwała została przyjęta przez Izbę Deputowanych, Prezydent Unii Europejskiej przyjmuje dymisję Europejskiej Rady Wykonawczej i powołuje wybranego przez Izbę Deputowanych nowego Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej, a na jego wniosek pozostałych członków Europejskiej Rady Wykonawczej oraz odbiera od nich przysięgę.

(2) Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1, może być poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek może być zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego wniosku. Powtórny wniosek może być zgłoszony przed upływem 3 miesięcy, jeżeli wystąpi z nim co najmniej 162 deputowanych.

Artykuł 135

(1) Izba Deputowanych może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 97 deputowanych. Przepis art. 134 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

(2) Prezydent Unii Europejskiej odwołuje ministra, któremu Izba Deputowanych wyraziła wotum nieufności większością głosów ustawowej liczby deputowanych.

Artykuł 136

Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej może zwrócić się do Izby Deputowanych o wyrażenie Europejskiej Radzie Wykonawczej wotum zaufania. Udzielenie wotum zaufania Europejskiej Radzie Wykonawczej następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych.

Artykuł 137

Prezydent Unii Europejskiej, na wniosek Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej, dokonuje zmian w składzie Europejskiej Rady Wykonawczej.

Artykuł 138

(1) Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej składa dymisję Europejskiej Rady Wykonawczej na pierwszym posiedzeniu nowo wybranej Izby Deputowanych.

(2) Prezes Europejskiej Rady Wykonawczej składa dymisję Europejskiej Rady Wykonawczej również w razie:

1. nieuchwalenia przez Izbę Deputowanych wotum zaufania dla Europejskiej Rady Wykonawczej,

2. wyrażenia Europejskiej Radzie Wykonawczej wotum nieufności,

3. rezygnacji Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej.

(3) Prezydent Unii Europejskiej, przyjmując dymisję Europejskiej Rady Wykonawczej, powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej Europejskiej Rady Wykonawczej.

(4) Prezydent Unii Europejskiej, w przypadku określonym w ust. 2 pkt 3, może odmówić przyjęcia dymisji Europejskiej Rady Wykonawczej.

 

ROZDZIAŁ V

USTAWODAWSTWO UNII

 

Artykuł 139

(1) Państwa Członkowskie posiadają uprawnienia ustawodawcze, o ile niniejsza Konstytucja nie nadaje uprawnień ustawodawczych władzom Unii.

(2) Podział kompetencji ustawodawczych między władzami Unii a Państwami Członkowskimi następuje zgodnie z przepisami niniejszej Konstytucji dotyczącymi ustawodawstwa wyłącznego i konkurencyjnego.

Artykuł 140

W dziedzinach leżących w wyłącznej kompetencji ustawodawczej władz Unii Państwa Członkowskie posiadają kompetencje ustawodawcze tylko wtedy i tylko w takim zakresie, w jakim są wyraźnie do tego uprawnione w ustawie europejskiej.

Artykuł 141

(1) W dziedzinach objętych ustawodawstwem konkurencyjnym kompetencje ustawodawcze posiadają Państwa Członkowskie tak długo, jak długo i o ile władze Unii nie skorzystały na mocy ustawy europejskiej ze swoich kompetencji ustawodawczych.

(2) Unia posiada w tym zakresie uprawnienia ustawodawcze, jeżeli i o ile zachodzi konieczność europejskiej regulacji ustawowej, ponieważ

1. sprawa nie może być skutecznie uregulowana przez ustawodawstwa poszczególnych Państw Członkowskich albo

2. uregulowanie sprawy przez ustawę Państwa Członkowskiego mogłoby naruszyć interesy innych Państw Członkowskich lub ogółu albo

3. wymaga tego zachowanie jedności prawnej i gospodarczej, szczególnie zabezpieczenie jednolitości warunków życia na obszarze większym niż jedno Państwo Członkowskie.

(3) W drodze ustawy europejskiej można postanowić, że europejska regulacja ustawowa może być zastąpiona przez prawo Państwa Członkowskiego, jeśli wymóg w rozumieniu ust. 2 przestał już istnieć.

Artykuł 142

Unia ma wyłączne uprawnienia ustawodawcze w zakresie:

1. zapewnienia niezawisłości i integralności terytorialnej Unii Europejskiej i ochrony jej suwerenności w stosunkach międzynarodowych; decydowania o wojnie i pokoju;

2. spraw zagranicznych; wszystkich spraw, które wchodzą w zakres stosunków Unii z państwem obcym; przedstawicielstwa dyplomatycznego, konsularnego i handlowego; Organizacji Narodów Zjednoczonych; uczestnictwa w międzynarodowych konferencjach, stowarzyszeniach i innych organizacjach i wykonywania podjętych przez nie decyzji; zawierania traktatów, porozumień i konwencji z obcymi państwami;

3. obrony Unii i każdej jej części, włączając w to przygotowanie obrony i wszelkie takie działania, które mogą być pomocne w czasie wojny, w jej prowadzeniu, a po jej zakończeniu w skutecznej demobilizacji; sił zbrojnych morskich, lądowych i lotniczych oraz wszelkie inne siły zbrojne Unii; określania obszarów garnizonów wojskowych, terenowy samorząd na takich obszarach, ustrój i kompetencje władz garnizonów wojskowych na takich obszarach oraz regulowania rozkwaterowania wojsk (włączając w to kontrolę czynszów) na takich obszarach; robót związanych z morskimi siłami zbrojnymi, lądowymi i lotniczymi; gałęzi przemysłu uznane przez Unię ustawą europejską za niezbędne dla celu obrony lub prowadzenia wojny; aresztu tymczasowego ze względów związanych z obroną, sprawami zagranicznymi lub bezpieczeństwem Unii i osób podlegających takiemu aresztowi;

4. obywatelstwa na szczeblu Unii;

5. swobody przemieszczania się, wydawania paszportów, spraw meldunkowych i wydawania dokumentów tożsamości, imigracji i emigracji oraz ekstradycji;

6. sprawy walutowe, pieniężne i monetarne, miary i wagi oraz określanie strefy czasowej;

7. jednolitość obszaru celnego i handlowego, umów handlowych i żeglugowych, swobody przepływu towarów, wymiany towarów i płatności z zagranicą łącznie z ochroną ceł i granic oraz zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa;

8. komunikacji lotniczej;

9. poczty i telekomunikacji; radia i telewizji w języku esperanto oraz innych form publicznego telekomunikacyjnego rozpowszechniania programów i informacji w języku esperanto;

10. stosunków prawnych osób pozostających w służbie władz Unii i podlegającymi im bezpośrednio europejskimi korporacjami prawa publicznego;

11. ochrony prawnej podmiotów gospodarczych, prawa autorskiego i wydawniczego;

12. obrony przed zagrożeniami ze strony międzynarodowego terroryzmu przez Europejski Urząd Policji (Europol) w przypadkach zaistniałego niebezpieczeństwa obejmującego kilka Państw Członkowskich, co do których odpowiedzialność policji Państwa Członkowskiego nie jest jasna lub o których przejęcie zwrócą się najwyższe władze policyjne Państwa Członkowskiego;

13. współpraca między władzami Unii i Państwami Członkowskimi

a) w zakresie działań policji kryminalnej,

b) w zakresie ochrony wolnościowo-demokratycznego ustroju, zagrożenia dla istnienia i bezpieczeństwa Unii lub jednego z Państw Członkowskich (ochrona konstytucji) oraz

c) w zakresie ochrony przed działaniami na terytorium Unii zmierzającymi do zagrożenia zagranicznym interesom Unii Europejskiej poprzez użycie siły lub ukierunkowane na jej użycie przygotowania,

oraz utworzenie Europejskiego Urzędu Policji (Europol) i udział w międzynarodowym zwalczaniu przestępczości;

14. prowadzenie statystyk na użytek władz europejskich;

15. wytwarzanie, użytkowanie energii jądrowej i zasoby mineralne niezbędne dla jej produkcji; budowa i eksploatacja obiektów służących tym celom, ochrona przed zagrożeniami powstałymi w wyniku wyzwolenia się energii jądrowej lub promieniowania jonizującego oraz usuwanie materiałów radioaktywnych;

16. ceł i monopoli finansowych.

Artykuł 143

Ustawodawstwo konkurencyjne obejmuje następujące dziedziny:

1. ochrona konsumentów;

2. transport;

3. sieci transeuropejskie;

4. energia;

5. rolnictwo i rybołówstwo, z wyłączeniem zachowania morskich zasobów biologicznych,

6. środowisko naturalne,

7. przepisy dotyczące wywłaszczeń, o ile odnoszą się one do przypadków określonych przepisami art. 142 i 143;

8. sprawy uchodźców i wypędzonych;

9. zapobieganie chorobom niebezpiecznym dla ogółu lub zakaźnym u ludzi i zwierząt,

10. zaopatrzenie ofiar wojny i członków rodzin poległych oraz opieka nad byłymi jeńcami wojennymi;

11. regulacje dotyczące wsparcia materialnego badań naukowych;

12. podatków od konsumpcji i obrotu kapitału, z wyjątkiem podatków o znaczeniu lokalnym, w szczególności podatku od nabycia gruntów, podatku od przyrostu wartości i podatku przeciwpożarowego;

13. podatku dochodowego i majątkowego;

14. podatków realnych z wyjątkiem ustalania stawek poboru, jeśli Unia korzysta z tych podatków w całości, lub części na pokrycie wydatków Unii lub jeśli zachodzą przesłanki przewidziane w art. 141 ust. 2.

Artykuł 144

(1) Europejska Rada Wykonawcza, ministrowie lub rządy Państw Członkowskich mogą na mocy ustawy europejskiej zostać upoważnieni do wydawania rozporządzeń. Treść, cel i zakres udzielonego

upoważnienia muszą być określone w ustawie europejskiej. W rozporządzeniu należy podać podstawę prawną. Jeżeli ustawa europejska przewiduje, że upoważnienie może być przekazane dalej, wówczas przekazanie upoważnienia wymaga odpowiedniego rozporządzenia.

(2) Zgody Senatu wymagają rozporządzenia wydawane na podstawie ustaw europejskich, które są realizowane przez Państwa Członkowskie na zlecenie władz europejskich lub jako sprawy własne.

(3) Senat może przekazać Europejskiej Radzie Wykonawczej projekty przepisów odnoszących się do wydawania rozporządzeń wymagających zgody Senatu. Europejska Rada Wykonawcza zobowiązana jest do rozpatrzenia tego projektu i podjęcia decyzji w ciągu 60 dni od dnia przedłożenia jej projektu.

(4) O ile rządy Państw Członkowskich upoważnione są w drodze ustawy europejskiej lub na podstawie ustaw europejskich do wydawania rozporządzeń, Państwa Członkowskie są upoważnione również do regulacji ustawowych.

 

ROZDZIAŁ VI

WYKONYWANIE KOMPETENCJI, ADMINISTRACJA I FINANSE UNII

 

Artykuł 145

Państwa Członkowskie wykonują ustawy europejskie jako własną sprawę, o ile niniejsza Konstytucja nie stanowi inaczej lub nie dopuszcza innej możliwości.

Artykuł 146

(1) Jeżeli Państwa Członkowskie wykonują ustawy europejskie jako własną sprawę, wówczas ustanawiają one we własnym zakresie odpowiednie urzędy i tryb postępowania administracyjnego, o ile ustawy europejskie nie stanowią inaczej.

(2) Europejska Rada Wykonawcza może za zgodą Senatu wydać ogólne przepisy administracyjne.

(3) Europejska Rada Wykonawcza prowadzi nadzór nad zgodnym z obowiązującym prawem wykonywaniem ustaw europejskich przez Państwa Członkowskie. Europejska Rada Wykonawcza może w tym celu oddelegować pełnomocników do najwyższych władz Państw Członkowskich za ich zgodą i, jeśli zgoda taka nie zostanie udzielona, za zgodą Senatu również do władz niższego szczebla.

(4) O ile braki w wykonywaniu ustaw europejskich przez Państwa Członkowskie nie zostaną usunięte, wówczas Senat na wniosek Europejskiej Rady Wykonawczej lub rządu Państwa Członkowskiego podejmuje decyzję, czy dane Państwo Członkowskie naruszyło prawo. Od uchwały Senatu przysługuje odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

(5) Europejska Rada Wykonawcza na mocy ustawy europejskiej może w celu wykonania ustaw europejskich zostać upoważniona do udzielania w szczególnych przypadkach odrębnych wytycznych. Należy je kierować, poza przypadkami uznanymi przez Europejską Radę Wykonawczą za pilne, do urzędów najwyższego szczebla Państw Członkowskich.

Artykuł 147

(1) Jeżeli Państwa Członkowskie wykonują ustawy europejskie na zlecenie władz Unii, wówczas ustanawianie urzędów pozostaje sprawą Państw Członkowskich, o ile ustawy europejskie nie stanowią inaczej. Na mocy ustawy europejskiej nie można przekazywać wykonywania zadań gminom.

(2) Europejska Rada Wykonawcza może za zgodą Senatu wydać ogólne przepisy administracyjne. Może on zarządzić jednolity tryb szkolenia przyszłych urzędników i pracowników administracji. Kierownicy urzędów średniego szczebla są powoływani w porozumieniu z nimi.

(3) Organy Państw Członkowskich  podlegają wytycznym właściwych organów Unii najwyższego szczebla. Wytyczne te należy kierować, poza przypadkami uznanymi przez Europejską Radę Wykonawczą za pilne, do organów Państw Członkowskich najwyższego szczebla. Realizację wytycznych zapewniają organy Państw Członkowskich najwyższego szczebla.

(4) Nadzór europejski obejmuje legalność i celowość wykonania. Europejska Rada Wykonawcza może w tym celu zażądać złożenia sprawozdania i przedłożenia akt oraz oddelegować pełnomocników do wszystkich organów.

Artykuł 148

Jeżeli władze europejskie wykonują ustawy poprzez administrację własną lub poprzez podległe bezpośrednio władzom europejskim jednostki lub placówki działające w oparciu o przepisy prawa publicznego, wówczas Europejska Rada Wykonawcza, o ile ustawa nie stanowi szczególnie, wydaje ogólne przepisy administracyjne. Reguluje ona też, o ile ustawa nie stanowi inaczej, tworzenie urzędów.

Artykuł 149

(1) W ramach administracji europejskiej z własną strukturą administracyjną prowadzone są: sprawy zagraniczne, europejska administracja finansowa oraz, zgodnie z przepisem art. 155,

zarządzanie europejskimi szlakami wodnymi i żeglugą. Na mocy ustawy europejskiej mogą być ustanowione: urzędy Europejskiej Straży Granicznej, centralne placówki informacji policyjnej i wywiadu, Policji Kryminalnej (Europejski Urząd Policji - Europol) oraz placówki zbierające materiały do wykorzystania przez organy ochrony Konstytucji i ochrony przed działaniami, zmierzającymi poprzez użycie siły lub przygotowywanie użycia siły do zagrożenia zagranicznym interesom Unii Europejskiej.

(2) Poza tym w celu prowadzenia spraw, w odniesieniu do których regulacje ustawowe należące do władz europejskich, mogą być ustanawiane samodzielne wyższe urzędy europejskie i nowe podlegające bezpośrednio władzom europejskim jednostki i placówki działające w oparciu o przepisy prawa publicznego. Jeżeli w dziedzinach, w odniesieniu do których regulacje ustawowe należące do władz europejskich, wynikną dla nich nowe zadania, wówczas w przypadku pilnej potrzeby mogą być w drodze ustawy europejskiej ustanowione urzędy europejskie średniego i niższego szczebla.

Artykuł 150

(1) Unia powołuje Europejskie Siły Zbrojne w celach obronnych. Ich liczebność i zasady organizacji muszą wynikać z możliwości budżetu.

(2) Odnośnie do składu wyższej kadry kierowniczej i powoływania na wyższe stanowiska dowódcze i kierownicze w Europejskich Siłach Zbrojnych stosuje się zasadę proporcjonalnej reprezentacji Państw Członkowskich.

(3) W Europejskich Siłach Zbrojnych zapewnia się, zgodnie z Konstytucją, równouprawnienie języków Państw Członkowskich.

(4) W dowodzeniu i szkoleniu wojskowym w Europejskich Siłach Zbrojnych można, zgodnie z ustawą europejską, używać języka esperanto, a w jego jednostkach języków Państw Członkowskich.

(5) Poza obroną Unii Europejskie Siły Zbrojne mogą być użyte tylko w przypadkach, w których niniejsza Konstytucja wyraźnie na to zezwala.

(6) W razie zaistnienia przypadku stanu wojennego i stanu wyjątkowego Europejskie Siły Zbrojne są upoważnione do ochrony obiektów cywilnych i wykonywania zadań związanych z regulacją ruchu drogowego, o ile jest to konieczne dla wypełniania zadań obronnych. Poza tym w razie zaistnienia przypadku obrony i stanu wyjątkowego siłom zbrojnym może być zlecona ochrona obiektów cywilnych również w ramach wspierania działań policji; Europejskie Siły Zbrojne współdziałają wtedy z odnośnymi władzami.

(7) W celu obrony przed zagrożeniem dla istnienia lub wolnościowo-demokratycznego porządku konstytucyjnego Unii lub jednego z Państw Członkowskich, Europejska Rada Wykonawcza może, jeśli spełnione są warunki, o których mowa w art. 157 ust. 2, przy czym siły policji i Europejskiej Straży Granicznej są niewystarczające, użyć Europejskich Sił Zbrojnych dla wsparcia działań policji i Europejskiej Straży Granicznej w celu ochrony obiektów cywilnych i zwalczania zorganizowanych i uzbrojonych na sposób wojskowy powstańców. Użycia Europejskich Sił Zbrojnych należy zaprzestać, jeśli zażąda tego Izba Deputowanych lub Senat.

Artykuł 151

(1) Zarządzanie Europejskimi Siłami Zbrojnymi prowadzone jest w ramach administracji

europejskiej z własną strukturą administracyjną. Służy ono wypełnianiu zadań związanych z prowadzeniem spraw personalnych i bezpośrednim pokryciem zapotrzebowania rzeczowego sił zbrojnych. Zadania związane z zaopatrzeniem poszkodowanych i budownictwem mogą być przekazane administracji Europejskich Sił Zbrojnych tylko na mocy ustawy europejskiej.

(2) Poza tym ustawy europejskie, odnoszące się do przypadków stanu wojennego łącznie z wojskową służbą zastępczą i ochroną ludności cywilnej, mogą stanowić, że wykonywane one będą w całości lub częściowo przez administrację europejską lub przez Państwa Członkowskie z upoważnienia władz europejskich. Jeżeli takie ustawy są realizowane przez Państwa Członkowskie na zlecenie władz europejskich, wówczas mogą one stanowić, że uprawnienia należące na podstawie art. 147 do Europejskiej Rady Wykonawczej i odnośnych władz europejskich najwyższego szczebla mogą być całkowicie lub częściowo przekazane urzędom europejskim wysokiego szczebla.

Artykuł 152

Ustawy europejskie przyjmowane zgodnie z przepisem art. 142 pkt 15 mogą stanowić, że będą wykonywane przez Państwa Członkowskie na zlecenie władz europejskich.

Artykuł 153

(1) Na mocy ustawy europejskiej  władze europejskie zapewniają na całym terytorium Unii stosowne i wystarczające usługi pocztowe i telekomunikacyjne.

(2) Usługi, o których mowa w ust. 1, świadczone są w ramach prywatnej działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwa powstałe z odrębnego majątku Europejskiej Poczty  oraz przez innych prywatnych przedsiębiorców. Zadania zwierzchnie w zakresie poczty i telekomunikacji wykonywane są w ramach administracji europejskiej.

(3) Nie naruszając przepisu ust. 2 zdanie 2 władze europejskie wykonują na mocy ustawy europejskiej poprzez podległą im bezpośrednio placówkę działającą w oparciu o przepisy prawa publicznego niektóre zadania odnoszące się do przedsiębiorstw powstałych z odrębnego majątku Europejskiej Poczty.

Artykuł 154

(1) Władze europejskie zarządzają transeuropejskimi sieciami transportowymi poprzez własne organy administracyjne. Realizują one na mocy ustawy europejskiej należące do obowiązków Unii zadania w dziedzinie transeuropejskiej sieci transportowej wychodzącej poza terytorium jednego Państwa Członkowskiego oraz w dziedzinie żeglugi dalekomorskiej. Mogą one też przekazać zarządzanie transeuropejskimi sieciami transportowymi leżącymi na terytorium jednego Państwa Członkowskiego na jego wniosek temu Państwu Członkowskiemu w ramach administracji zleconej. Jeżeli transeuropejska sieć transportowa przebiega przez terytorium kilku Państw Członkowskich, wówczas władze europejskie mogą zlecić administrowanie taką siecią Państwu Członkowskiemu, za którym opowiadają się inne zainteresowane Państwa Członkowskie.

(2) Przy administracji transeuropejskich sieci transportowych, ich rozbudowie i budowie nowych sieci należy w porozumieniu z odnośnymi Państwami Członkowskimi uwzględniać działania mające na celu zachowanie zwyczajowego krajobrazu i potrzeby gospodarki.

Artykuł 155

(1) W celu ochrony przed zagrożeniem dla wolnościowo-demokratycznego porządku konstytucyjnego lub istnienia Unii lub jednego z Państw Członkowskich każde Państwo Członkowskie może zażądać wsparcia sił policyjnych oraz sił i jednostek innych władz administracyjnych i Europejskiej Straży Granicznej.

(2) Jeżeli Państwo Członkowskie, w którym występuje zagrożenie, nie jest gotowe lub nie jest w stanie zwalczyć go samo, wówczas Europejska Rada Wykonawcza może podporządkować policję tego Państwa Członkowskiego i siły policyjne innych Państw Członkowskich własnym instrukcjom oraz użyć jednostek Europejskiej Straży Granicznej. Zarządzanie to należy uchylić po usunięciu zagrożenia oraz w każdej chwili na żądanie Senatu. Jeżeli zagrożenie obejmuje terytorium więcej niż jednego Państwa Członkowskiego, wówczas Europejska Rada Wykonawcza, o ile jest to konieczne dla skutecznej walki z zagrożeniem, może udzielać instrukcji rządom Państw Członkowskich; nie narusza to przepisów zdania 1 i 2.

Artykuł 156

(1) Władze europejskie i Państwa Członkowskie ponoszą osobno wydatki, wynikające z wykonywania swoich zadań, o ile niniejsza Konstytucja nie stanowi inaczej.

(2) Jeżeli Państwa Członkowskie działają na zlecenie władz europejskich, wówczas władze europejskie ponoszą związane z tym wydatki.

(3) Ustawy europejskie przyznające świadczenia pieniężne i wykonywane przez Państwa Członkowskie, mogą stanowić, że świadczenia te w całości lub częściowo ponoszone są przez władze europejskie. Jeżeli ustawa stanowi, że władze europejskie ponoszą połowę lub więcej wydatków, wówczas jest ona wykonywana na zlecenie władz europejskich.

(4) Władze europejskie i Państwa Członkowskie pokrywają wydatki związane z administracją ich organów i ponoszą w odpowiednim stosunku do siebie odpowiedzialność za prawidłowe funkcjonowanie administracji. Szczegóły określa ustawa europejska.

Artykuł 157

(1) Unii przypadają dochody monopoli finansowych i wpływy z niżej wymienionych podatków:

1. opłaty celne,

2. podatki konsumpcyjne z wyjątkiem podatku od piwa,

3. podatek od przewozu,

4. jednorazowe podatki majątkowe i podatki z tytułu przeprowadzenia wyrównania obciążeń.

(2) Państwom Członkowskim oraz stosownie do ustawodawstwa Państw Członkowskim gminom przypadają wpływy z następujących podatków:

1. podatek od piwa;

2. podatki od obrotu kapitałem z wyjątkiem podatku od przewozu i podatku obrotowego;

3. podatek majątkowy;

4. podatek spadkowy, podatek od pojazdów mechanicznych;

5. podatki realne;

6. podatki o znaczeniu lokalnym;

(3) Wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku dochodowego od osób prawnych i podatku obrotowego przypadają odpowiednio 30% Unii, a 70% Państwom Członkowskim.

(4) Aby zapewnić zdolność do efektywnego działania także Państwom Członkowskim o niskich wpływach podatkowych i aby wyrównać różne obciążenia Państw Członkowskich w zakresie wydatków, Unia może przyznawać subwencje i pobierać środki na to z określonych podatków przypadających Państwom Członkowskim. Ustawa europejska określa, które podatki mogą być w tym celu wykorzystane oraz w jakiej wysokości i na jakich zasadach zostaną udzielone subwencje Państwom Członkowskim uprawnionym do kompensaty. Subwencje należy przekazywać Państwom Członkowskim bezpośrednio.

(5) Za przychody i wydatki Państw Członkowskich w rozumieniu niniejszego artykułu uważa się również przychody i wydatki gmin. Ustawodawstwo Państw Członkowskich określa, czy i w jakim stopniu gminom przypadają wpływy z podatków Państw Członkowskich.

(6) Jeżeli Unia zleca budowę szczególnych obiektów w poszczególnych Państwach Członkowskich lub gminach pociągającą za sobą bezpośrednio zwiększenie wydatków i zmniejszenie dochodów (szczególne obciążenia) w tych Państwach Członkowskich lub gminach, wówczas Unia zapewnia konieczne wyrównanie, o ile od władz Państw Członkowskich lub gmin nie można wymagać ponoszenia dodatkowych obciążeń. Świadczenia odszkodowawcze wobec osób trzecich oraz korzyści finansowe, jakie wynikają w następstwie budowy obiektu dla Państw Członkowskich lub gmin, uwzględniane są przy ustalaniu wysokości wyrównania.

Artykuł 158

(1) Wpływy z podatków Państwa Członkowskiego i należnej Państwom Członkowskim części wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku dochodowego od osób prawnych i podatku obrotowego przysługują poszczególnym Państwom Członkowskim o tyle, o ile podatki te zebrane zostaną przez władze skarbowe na podległym im terytorium (wpływy lokalne).

(2) W drodze ustawy europejskiej należy zapewnić odpowiednią kompensatę finansową między Państwami Członkowskimi silnymi i słabymi gospodarczo. Ustawa ta określa, że dotacje kompensacyjne dla Państw Członkowskich słabych gospodarczo przyznawane będą ze świadczeń Państw Członkowskich silnych gospodarczo (świadczenia kompensacyjne). W ustawie tej należy określić także założenia roszczeń kompensacyjnych i zobowiązania kompensacyjne, jak i kryteria wysokości świadczeń kompensacyjnych. Ustawa może również postanowić, że Unia zapewnia ze swoich środków Państwom Członkowskim słabym gospodarczo dotacje do pokrycia ich ogólnych potrzeb finansowych (dotacje uzupełniające).

Artykuł 159

(1) Cła, monopole finansowe, podatki od konsumpcji podlegające ustawodawstwu konkurencyjnemu, podatek od przewozu, podatek obrotowy oraz jednorazowe daniny majątkowe są administrowane przez europejskie władze finansowe. Strukturę tych władz i postępowanie, które ma być przez  nie stosowane, określa ustawa europejska. O ile ustanowione będą jednostki szczebla średniego, to ich kierownicy powoływani są w porozumieniu z rządami Państw Członkowskich. Unia może przekazać administrację jednorazowych danin majątkowych władzom finansowym Państw Członkowskich jako administrację zleconą.

(2) Pozostałe podatki są administrowane przez władze finansowe Państw Członkowskich. Unia może w drodze ustawy europejskiej określić strukturę tych władz i postępowanie, które ma być przez nie stosowane oraz jednolite kształcenie urzędników. O ile ustanowione będą jednostki szczebla średniego, to ich kierownicy powoływani są w porozumieniu z Europejską Radą Wykonawczą.

(3) Jeśli władze finansowe Państw Członkowskich administrują podatkami, które w całości lub w części przypadają Unii, to działają one na zlecenie Unii. Państwa Członkowskie odpowiadają swoimi dochodami za prawidłową administrację tymi dochodami. Art. 147 ust. 3 i 4 stosuje się z zastrzeżeniem, że miejsce Europejskiej Rady Wykonawczej zajmuje Minister ds. Finansów.

(4) Sądownictwo finansowe reguluje jednolicie ustawa europejska.

(5) Europejska Rada Wykonawcza może wydawać powszechne przepisy administracyjne za zgodą Senatu, o ile administrację sprawują władze finansowe Państw Członkowskich.

Artykuł 160

(1) Unia i Państwa Członkowskie zachowują w sprawach budżetowych samodzielność i wzajemną niezależność.

(2) Unia i Państwa Członkowskie winny w swojej gospodarce budżetowej uwzględniać wymagania równowagi ogólnogospodarczej.

(3) W drodze ustawy europejskiej mogą być ustalone dla Unii i Państw Członkowskich wspólne zasady dotyczące prawa budżetowego, odpowiadającego koniunkturze gospodarki budżetowej i wieloletnich planów finansowych.

Artykuł 161

(1) Wszelkie dochody i wydatki Unii ujmuje się w planie budżetowym.

(2) Plan budżetowy ustalany jest w drodze ustawy budżetowej z podziałem na poszczególne lata, na jeden rok lub kilka lat budżetowych przed rozpoczęciem pierwszego roku budżetowego. W odniesieniu do poszczególnych części planu budżetowego ustawa może przewidywać odrębne obowiązywanie w różnych okresach podzielonych na lata budżetowe.

(3) W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki Unii w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium budżetowym.

(4) Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Europejska Rada Wykonawcza prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy.

(5) Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez Unię przysługuje wyłącznie Europejskiej Radzie Wykonawczej.

(6) Projekt ustawy, o której mowa w ust. 2 i 5 wnoszone są do Izby Deputowanych z jednoczesnym przekazaniem ich do Senatu. Senat jest uprawniony do zajęcia stanowiska w terminie 42 dni, a w odniesieniu do projektów zmian – w terminie 21 dni.

(7) Europejska Rada Wykonawcza przedkłada Izbie Deputowanych, z jednoczesnym przekazaniem do Senatu, najpóźniej na 90 dni przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu.

(8) Ostateczny projekt ustawy, o której mowa w ust. 2 i 5 uchwala Izba Deputowanych z zachowaniem zasad o których mowa w ust. 6 i 7.

Artykuł 162

(1) Prezydent Unii podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną przez Przewodniczącego Izby Deputowanych.

(2) W przypadku zwrócenia się Prezydenta Unii do Trybunału Sprawiedliwości w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem, Trybunał Sprawiedliwości orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku w Trybunale Sprawiedliwości.

(3) Jeżeli w ciągu 121 dni od dnia przedłożenia Izbie Deputowanych projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Unii do podpisu, Prezydent Unii może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Izby Deputowanych.

Artykuł 163

(1) Europejska Rada Wykonawcza w ciągu 151 dni od zakończenia roku budżetowego przedkłada Izbie Deputowanych, z jednoczesnym przekazaniem do Senatu,  sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia Unii. Senat jest uprawniony do wydania opinii w terminie 42 dni.

(2) Izba Deputowanych rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Senatu i Trybunału Obrachunkowego podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Izbie Deputowanych sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Europejskiej Radzie Wykonawczej absolutorium.

 

Europejski Bank Centralny

 

Artykuł 164

(1) Europejski Bank Centralny i banki centralne Państw Członkowskich są instytucjami jednolitego systemu monetarnego, które realizują wspólną politykę emisyjną.

(2) Europejski Bank Centralny emituje banknoty i bilony. Zgodnie ze wspólną polityką emisyjną Europejski Bank Centralny reguluje ilość pieniędzy w obiegu oraz wspólnie z bankami centralnymi Państw Członkowskich przedsiębierze środki w celu realizacji tej polityki.

(3) Centralny bank Państwa Członkowskiego przedsiębierze w ramach wspólnej polityki emisyjnej inne środki potrzebne dla realizacji polityki kredytowej Państwa Członkowskiego.

(4) Środki realizacji wspólnej polityki emisyjnej nie mogą nikogo postawić w pozycji nierównoprawnej w zakresie prowadzenia działalności i uzyskiwania dochodów.

Artykuł 165

(1) Europejski Bank Centralny i banki centralne Państw Członkowskich są, w ramach swych praw i obowiązków, odpowiedzialne za stabilizację waluty, równowagę płatniczą w stosunkach wewnętrznych i zagranicznych oraz za realizację wspólnie ustalonej polityki pieniężno-kredytowej.

(2) Europejski Bank Centralny i banki centralne Państw Członkowskich samodzielnie przedsiębiorą określone ustawą europejską środki, przy pomocy których realizowane są cele i zadania polityki pieniężno-kredytowej i dewizowej. Banki komercyjne i inne organizacje finansowe są obowiązane przestrzegać decyzje podejmowane przez Europejski Bank Centralny i banki centralne Państw Członkowskich w celu realizacji tej polityki.

Artykuł 166

(1) Europejski Bank Centralny i banki centralne Państw Członkowskich przyjmują do depozytu środki Państw Członkowskich i samorządu terytorialnego, a mogą w ich imieniu i na ich rachunek podejmować inne czynności bankowe, jeżeli tak stanowi Konstytucja.

(2) Europejski Bank Centralny przyjmuje w depozyt środki Unii, prowadzi kredytową i bankową obsługę potrzeb Europejskich Sił Zbrojnych, innych potrzeb obrony oraz podejmuje czynności bankowe na rachunek Unii.

(3) Europejski Bank Centralny i banki centralne Państw Członkowskich nie mogą prowadzić innej działalności banków komercyjnych.

Artykuł 167

(1) Status Europejskiego Banku Centralnego oraz jednolitość działań centralnych banków Państw Członkowskich w sprawach monetarnych reguluje ustawa europejska.

(2) Działalnością Europejskiego Banku Centralnego dotyczącą realizacji wspólnej polityki emisyjnej, pieniężno-kredytowej i dewizowej, zarządza Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego. Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego zarządzając tymi sprawami podejmuje uchwały i przedsiębierze środki, za których realizację jest odpowiedzialna.

(3) Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego składa się z członków Zarządu Europejskiego Banku Centralnego i prezesów banków centralnych Państw Członkowskich.

(4) Zarząd Europejskiego Banku Centralnego składa się z prezesa, wiceprezesa i czterech innych członków. Prezes i wiceprezes są mianowani przez Izbę Deputowanych za zgodą Senatu, a pozostali członkowie Zarządu są mianowani w równej liczbie przez Izbę Deputowanych i Senat, po konsultacji z Radą Prezesów Europejskiego Banku Centralnego, spośród osób o uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodowym w dziedzinie pieniądza lub bankowości. Ich mandat trwa osiem lat i nie jest odnawialny. Każdy podregion Unii Europejskiej musi mieć przynajmniej jednego przedstawiciela w Zarządzie Europejskiego Banku Centralnego (art. 124 ust 4).

Artykuł 168

(1) Prezydent Unii, przewodniczący Izby Deputowanych, przewodniczący Senatu i członek Europejskiej Rady Wykonawczej mogą uczestniczyć, bez prawa głosu, w posiedzeniach Rady Prezesów Europejskiego Banku Centralnego. Prezydent Unii, przewodniczący Izby Deputowanych, przewodniczący Senatu i członek Europejskiej Rady Wykonawczej może przedłożyć wniosek do rozważenia przez Radę Prezesów Europejskiego Banku Centralnego.

(2) Prezes Europejskiego Banku Centralnego jest zapraszany do uczestniczenia w posiedzeniach Izby Deputowanych i Senatu, kiedy dyskutują one o sprawach dotyczących celów i zadań Europejskiego Banku Centralnego.

(3) Europejski Bank Centralny kieruje roczne sprawozdanie z działalności Europejskiego Systemu Banków Centralnych i w sprawie polityki pieniężnej za rok ubiegły i rok bieżący do Izby Deputowanych, Senatu i Europejskiej Rady Wykonawczej. Prezes Europejskiego Banku Centralnego przedstawia to sprawozdanie Izbie Deputowanych, nad którym może odbyć debatę na tej podstawie, oraz Senatowi. Prezes Europejskiego Banku Centralnego i inni członkowie Zarządu mogą, na żądanie Izby Deputowanych lub z inicjatywy własnej, być przesłuchani przez właściwe komisje Izby Deputowanych.

 

ROZDZIAŁ VII

ORGANY KONTROLI I OCHRONY PRAWA

 

Trybunał Obrachunkowy

 

Artykuł 169

(1) Trybunał Obrachunkowy jest naczelnym organem kontroli Unii.

(2) Trybunał Obrachunkowy kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków Unii. Kontroluje również rachunki wszystkich dochodów i wydatków wszystkich organów i jednostek organizacyjnych utworzonych przez Unię.

(3) Trybunał Obrachunkowy przedkłada Izbie Deputowanych i Senatowi oświadczenie o wiarygodności rachunków, jak również legalności i prawidłowości operacji leżących u ich podstaw, które jest publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Poświadczenie to może zostać uzupełnione przez szczegółowe oceny każdego z głównych obszarów działania Unii.

(4) Trybunał Obrachunkowy sporządza roczne sprawozdanie po zamknięciu każdego roku budżetowego. Sprawozdanie to jest przesyłane innym instytucjom i publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, wraz z odpowiedziami tych instytucji na uwagi Trybunału Obrachunkowego.

(5) Trybunał Obrachunkowy podlega Izbie Deputowanych. Pomaga on Izbie Deputowanych i Senatowi w wykonywaniu ich funkcji kontrolnych w zakresie wykonania budżetu. Trybunał Obrachunkowy uchwala swój regulamin. Regulamin ten wymaga zatwierdzenia przez Izbę Deputowanych.

Artykuł 170

(1) W skład Trybunału Obrachunkowego wchodzi jeden obywatel z każdego Państwa Członkowskiego. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są w pełni niezależni w wykonywaniu swych funkcji, w ogólnym interesie Unii. Ich niezależność musi być niekwestionowana. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są wybierani spośród osobistości, które wchodzą lub wchodziły w Państwach Członkowskich w skład organów kontroli zewnętrznej lub mają szczególne kwalifikacje do zajmowania tego stanowiska.

(2) Członkowie Trybunału Obrachunkowego są mianowani na okres sześciu lat. Ich mandat jest odnawialny. Listę członków i skład osobowy Trybunału Obrachunkowego przyjmuje się w drodze ustawy europejskiej. Członkowie Trybunału Obrachunkowego wybierają spośród siebie, na okres trzech lat, prezesa. Jego mandat jest odnawialny.

(3) W wykonywaniu swych obowiązków członkowie Trybunału Obrachunkowego nie zwracają się o instrukcje ani ich nie przyjmują od żadnego rządu lub jakiegokolwiek organu. Powstrzymują się od wszelkich czynności niezgodnych z charakterem ich funkcji.

(4) Członkowie Trybunału Obrachunkowego nie mogą podczas pełnienia swych funkcji wykonywać żadnej innej zarobkowej lub niezarobkowej działalności zawodowej. Obejmując swoje stanowiska, uroczyście zobowiązują się szanować, w trakcie pełnienia funkcji i po ich zakończeniu, zobowiązania z nich wynikające, zwłaszcza obowiązki uczciwości i roztropności przy obejmowaniu pewnych stanowisk lub przyjmowaniu pewnych korzyści po zakończeniu funkcji.

(5) Poza przypadkami normalnej wymiany lub śmierci, funkcje członka Trybunału Obrachunkowego kończą się z chwil a jego rezygnacji lub dymisji, orzeczonej przez Trybunał Sprawiedliwości zgodnie z ust. 6. Osoba ta jest zastępowana na okres pozostający do zakończenia mandatu. Z wyjątkiem przypadku dymisji, członkowie Trybunału Obrachunkowego pełnią swoje funkcje do chwili ich zastąpienia.

(6) Członkowie Trybunału Obrachunkowego mogą zostać zwolnieni z funkcji lub pozbawieni prawa do emerytury bądź innych podobnych korzyści tylko wówczas, gdy Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, na wniosek Trybunału Obrachunkowego, że przestali odpowiadać wymaganym warunkom lub czynić zadość zobowiązaniom wynikającym z ich urzędu.

 

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

 

Artykuł 171

(1) Izba Deputowanych wybiera Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich na okres 7 lat. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może być mianowany ponownie.

(2) Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może zostać odwołany przez Trybunał Sprawiedliwości na żądanie Izby Deputowanych, jeżeli nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swych funkcji lub jeżeli dopuścił się poważnego uchybienia.

(3) Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich jest w pełni niezależny w wykonywaniu swej funkcji. W wykonywaniu tej funkcji nie zwraca się o instrukcje ani ich nie przyjmuje od żadnej instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej. Podczas trwania swej kadencji Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich nie może wykonywać żadnej innej zarobkowej lub niezarobkowej działalności zawodowej.

(4) Ustawa europejska określa status i ogólne warunki pełnienia funkcji Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Artykuł 172

(1) Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich przyjmuje skargi dotyczące niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii na warunkach przewidzianych w Konstytucji; Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada te skargi i sporządza sprawozdanie na ich temat. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich jest w pełni niezależny w wykonywaniu swoich funkcji.

(2) Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim ma prawo zwracać się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadkach niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykonującego swoje funkcje sądowe.

(3) Zgodnie ze swymi zadaniami, Rzecznik Praw Obywatelskich przeprowadza dochodzenia, które uważa za uzasadnione, bądź z inicjatywy własnej, bądź na podstawie skarg przedstawionych mu bezpośrednio lub za pośrednictwem członka Izby Deputowanych, chyba że podnoszone fakty są lub były przedmiotem postępowania sądowego. Jeżeli Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdzi przypadek niewłaściwego administrowania, przekazuje sprawę do danej instytucji, organu, lub jednostki organizacyjnej, które mają trzy miesiące, aby poinformować go o swoim stanowisku. Następnie Rzecznik Praw Obywatelskich przesyła sprawozdanie Izbie Deputowanych i danej instytucji, organowi lub jednostce organizacyjnej. Osoba, która złożyła skargę, jest informowana o wyniku dochodzeń. Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawia Izbie Deputowanych roczne sprawozdanie z wyników swoich dochodzeń.

 

ROZDZIAŁ VIII

WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI

 

Artykuł 173

(1) Władza sądownicza należy do sędziów. Wykonywana jest ona przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, określone niniejszą Konstytucją sądy europejskie i sądy Państw Członkowskich.

(2) Władza sądowa Unii rozciąga się:

1. na wszystkie sprawy rozpatrywane zgodnie niniejszą Konstytucją, ustawami europejskimi albo traktatami, które w imieniu Unii zostały lub zostaną zawarte;

2. na wszystkie sprawy dotyczące ambasadorów, innych pełnomocnych przedstawicieli i konsulów;

3. na wszystkie sprawy z zakresu prawa morskiego;

4. na spory, w których Unia Europejska jest stroną;

5. na spory między dwoma lub kilkoma Państwami Członkowskimi;

6. na spory między jednym Państwem Członkowskim a obywatelami innego Państwa Członkowskiego;

7. na spory między obywatelami różnych Państw Członkowskich;

8. na spory między obywatelami tego samego Państwa Członkowskiego, roszczącymi sobie prawa do gruntu, który był przedmiotem nadań, dokonanych przez różne Państwa Członkowskie;

9. na spory między Państwem Członkowskim lub jego obywatelami a obcymi państwami lub jego obywatelami.

(3) We wszystkich sprawach, dotyczących ambasadorów, innych pełnomocnych przedstawicieli i konsulów, oraz w sprawach, w których stroną jest Państwo Członkowskie, sądem pierwszej instancji Sąd Najwyższy. We wszystkich innych wymienionych powyżej sprawach Sąd Najwyższy, poza przypadkami i zgodnie z przepisami, ustalonymi przez ustawę europejską, działa jako instancja apelacyjna, zarówno w zakresie wykładni prawa, jak też ustalenia stanu faktycznego.

(4) Wszystkie sprawy karne, poza wszczętymi wskutek postawienia w stan oskarżenia przez Izbę Deputowanych i Senat, rozpatruje sąd, a postępowanie toczy się w tym Państwie Członkowskim, w którym dane przestępstwa zostały popełnione. Miejsce lub miejsca rozpatrywania spraw o przestępstwo, popełnione poza obszarem któregokolwiek z Państw Członkowskich, określa się w drodze ustawy europejskiej.

Artykuł 174

(1) Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

(2) Sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków.

(3) Sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Artykuł 175

(1) Sędziowie są nieusuwalni.

(2) Złożenie sędziego z urzędu, zawieszenie w urzędowaniu, przeniesienie do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie.

(3) Sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku na skutek uniemożliwiających mu sprawowanie jego urzędu choroby lub utraty sił. Tryb postępowania oraz sposób odwołania się do sądu określa ustawa.

(4) Ustawa określa granicę wieku, po osiągnięciu której sędziowie przechodzą w stan spoczynku.

(5) W razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych wolno sędziego przenosić do innego sądu lub w stan spoczynku z pozostawieniem mu pełnego uposażenia.

(6) Sędzia nie może być, bez uprzedniej zgody sądu określonego w ustawie, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Sędzia nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się prezesa właściwego miejscowo sądu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

Artykuł 176

(1) Status prawny sędziów federalnych określa odrębna ustawa europejska.

(2) W przypadku gdy sędzia federalny podczas wykonywania urzędu lub poza nim narusza podstawowe zasady niniejszej Konstytucji lub porządek konstytucyjny jednego z Państw Członkowskich, wówczas Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej na wniosek Izby Deputowanych może większością 2/3 głosów orzec przeniesienie sędziego na inny urząd lub w stan spoczynku. W przypadku umyślnego działania może być orzeczone zwolnienie sędziego z urzędu.

(3) Status prawny sędziów na szczeblu Państw Członkowskich określają odrębne ustawy Państw Członkowskich.

(4) Państwa Członkowskie mogą w odniesieniu do sędziów szczebla krajowego dokonać regulacji prawnych odpowiednio do przepisu ust. 2. Nie narusza to obowiązującego krajowego prawa konstytucyjnego. Orzeczenie dotyczące oskarżenia sędziego krajowego leży w gestii Trybunału Konstytucyjnego Państwa Członkowskiego.

Artykuł 177

Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej może na mocy ustawy Państwa Członkowskiego zostać przekazane orzecznictwo w sprawach sporów konstytucyjnych wewnątrz Państw Członkowskich a sądom najwyższej instancji, o których mowa w art. 178 ust. 1, orzekanie w sprawach, w których chodzi o stosowanie prawa Państwa Członkowskiego.

Artykuł 178

(1) W odniesieniu do spraw podlegających europejskiemu orzecznictwu sądownictwa powszechnego, administracyjnego, finansowego, pracy i socjalnego władze europejskie mogą ustanowić europejskie sądy najwyższej instancji.

(2) Sędziów tych sądów powołują odnośni ministrowie Europejskiej Rady Wykonawczej wspólnie z Komisją Wyborczą Sędziów, składającą się z odnośnych ministrów resortowych rządów Państw Członkowskich i tej samej liczby członków, wybranych przez Izbę Deputowanych.

(3) Dla zapewnienia jednolitości europejskiego orzecznictwa sądowego tworzy się wspólną izbę dla sądów, o których mowa w ust. 1. Szczegóły określa ustawa europejska.

Artykuł 179

(1) Unia może ustanowić sąd europejski dla rozstrzygania spraw z zakresu ochrony prawnej działalności gospodarczej.

(2) Unia może ustanowić jako sądy europejskie wojskowe sądy karne właściwe dla Europejskich Sił Zbrojnych. Mogą one prowadzić sprawy karne tylko w razie zaistnienia przypadku stanu wojennego oraz dotyczące osób należących do Europejskich Sił Zbrojnych, oddelegowanych za granicę lub zaokrętowanych na pokładzie wojennych jednostek pływających. Szczegóły określa ustawa europejska. Sądy te należą do zakresu spraw resortowych Ministra ds. Sprawiedliwości. Ich sędziowie etatowi powinni posiadać uprawnienia do wykonywania urzędu sędziego.

(3) Unia w odniesieniu do sądów, o których mowa w ust. 1 i 2, może utworzyć sąd najwyższej instancji.

(4) Unia może w celu rozpatrywania spraw osób, pozostających w odniesieniu do niej w publiczno-prawnym stosunku służbowym, utworzyć sądy europejskie orzekające w sprawach związanych z postępowaniem dyscyplinarnym i zażaleniowym.

Artykuł 180

(1) Jeżeli sąd uzna, że ustawa, od której zależy wydanie orzeczenia, jest niezgodna z konstytucją, wówczas postępowanie należy odroczyć, a w przypadku naruszenia konstytucji jednego z Państw Członkowskich, uzyskać orzeczenie sądu Państwa Członkowskiego, właściwego dla sporów konstytucyjnych, a w przypadku naruszenia postanowień niniejszej Konstytucji – orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Niniejszy przepis ma zastosowanie również wtedy, gdy chodzi o naruszenie postanowień niniejszej Konstytucji przez przepisy prawa Państwa Członkowskiego lub niezgodność ustawy Państwa Członkowskiego z jedną z ustaw europejskich.

(2) Jeżeli w przypadku sporu prawnego występują wątpliwości, czy przepis prawa międzynarodowego jest częścią składową prawa europejskiego i czy wypływają z niego bezpośrednio prawa i obowiązki dla jednostki (art. 12), wówczas sąd jest zobowiązany uzyskać orzeczenie  Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

(3) Jeżeli trybunał konstytucyjny jednego z Państw Członkowskich w ramach wykładni niniejszej Konstytucji chce odstąpić od orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub trybunału konstytucyjnego jednego z Państw Członkowskich, wówczas jest on zobowiązany uzyskać orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

 

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

 

Artykuł 181

(1) Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeka:

1. o wykładni niniejszej Konstytucji w przypadkach sporów o zakres praw i obowiązków organów europejskich najwyższego szczebla lub innych jednostek, posiadających własne prawa na mocy niniejszej Konstytucji lub regulaminu organu europejskiego najwyższego szczebla;

2. w przypadkach różnicy zdań lub wątpliwości co do formalnej i materialnej zgodności przepisów prawa europejskiego lub prawa Państw Członkowskich z niniejszą Konstytucją lub zgodności przepisów prawa jednego z Państw Członkowskich z innymi przepisami prawa europejskiego na wniosek Europejskiej Rady Wykonawczej, jednego z rządów Państw Członkowskich lub 70 deputowanych do Izby Deputowanych;

3.  w przypadkach różnicy zdań co do zgodności ustawy z przesłankami art. 141 ust. 2 na wniosek Senatu, jednego z rządów Państw Członkowskich lub parlamentu jednego z Państw Członkowskich;

4.  w przypadkach różnicy zdań odnośnie praw i obowiązków władz europejskich i Państw Członkowskich, zwłaszcza w zakresie wykonywania prawa europejskiego przez Państwa Członkowskie i nadzoru przez władze europejskie;

5.  w innych przypadkach sporów o charakterze publicznoprawnym pomiędzy władzami europejskimi a Państwami Członkowskimi, pomiędzy poszczególnymi Państwami Członkowskimi lub wewnątrz jednego z Państw Członkowskich, o ile nie istnieje inna droga prawna,

6. o skargach konstytucyjnych, które mogą być wnoszone przez każdego, kto twierdzi, że władze publiczne naruszyły jedno z jego praw podstawowych lub praw, o których mowa w art. 9 ust. 3, 28, 44, 45, 71, 72, 73, 74, 80 i 82;

7. o skargach konstytucyjnych wnoszonych przez samorząd terytorialny z powodu naruszenia przez ustawę prawa do samorządu zgodnie z przepisem art. 14, jednakże w przypadku ustaw Państw Członkowskich tylko wtedy, gdy skarga nie może być wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego Państwa Członkowskiego;

8.  w innych przypadkach przewidzianych niniejszą Konstytucją.

(2) Ponadto Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeka na wniosek Senatu, jednego z rządów Państw Członkowskich lub parlamentu jednego z Państw Członkowskich, czy w przypadku, o którym mowa w art. 141 ust. 3, nie istnieje już potrzeba dokonania regulacji prawnych w drodze ustawy europejskiej zgodnie z art. 141 ust. 2. Stwierdzenie, że taka konieczność już nie istnieje lub że nie można by już było wydać przepisów europejskich, zastępuje ustawę europejską zgodnie z art. 141 ust. 3. Wniosek, o którym mowa w zdaniu 1, jest dopuszczalny tylko wtedy, gdy projekt ustawy zgodnie z art. 141 ust. 3 został odrzucony przez Izbę Deputowanych lub jeżeli w okresie jednego roku nie był rozpatrywany i nie została podjęta odpowiednia uchwała lub odpowiedni projekt ustawy został odrzucony przez Senat.

(3) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podejmuje działania również w innych przypadkach, do których jest zobowiązany na mocy ustawy europejskiej.

Artykuł 182

(1) Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

(2) Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach wymienionych w art. 181 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

(3) Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć 545 dni, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny 365 dni. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Europejskiej Rady Wykonawczej.

(4) Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

(5) Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zapadają większością głosów.

Artykuł 183

(1) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeka o oskarżeniu w przedmiocie odpowiedzialności konstytucyjnej naczelnych organów Unii lub Państw Członkowskich za zawinione naruszenie prawa w ich czynnościach urzędowych.

(2) Oskarżenie może zostać wniesione:

1. przeciwko Prezydentowi Unii, z powodu naruszenia Konstytucji - w drodze uchwały Izby Deputowanych lub Senatu;

2. przeciwko członkom Europejskiej Rady Wykonawczej lub innego organu równorzędnego z punktu widzenia odpowiedzialności, z powodu naruszenia ustawy - w drodze uchwały Izby Deputowanych;

3. przeciwko Premierowi Państwa Członkowskiego lub członkowi rządu Państwa Członkowskiego (art. 145, art. 146 i art. 147), z powodu naruszenia ustawy europejskiej oraz niewykonywania rozporządzeń lub innych zarządzeń (wytycznych) Unii w sprawach pośredniej administracji europejskiej, zaś przeciwko członkowi rządu Państwa Członkowskiego, także z powodu niewykonywania wytycznych Premiera Państwa Członkowskiego - w drodze uchwały Europejskiej Rady Wykonawczej;

4. przeciwko członkom rządu Państwa Członkowskiego z powodu utrudniania korzystania z kompetencji, określonych w art. 146 ust. 3 i art. 147 ust. 4 - w drodze uchwały Izby Deputowanych albo Europejskiej Rady Wykonawczej.

(3)  Jeżeli Europejska Rada Wykonawcza skieruje oskarżenie w trybie ust. 2 pkt 3 tylko przeciwko Premierowi Państwa Członkowskiego i jeżeli okaże się, że w sprawach pośredniej administracji europejskiej wina obciąża innego członka rządu Państwa Członkowskiego w rozumieniu ust. 2 pkt. 3, Europejska Rada Wykonawcza może w każdym czasie, aż do wydania orzeczenia, rozszerzyć oskarżenie także na tego członka rządu Państwa Członkowskiego.

(4) W wyroku skazującym Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeka utratę urzędu, a w okolicznościach szczególnie obciążających także czasową utratę praw politycznych; przy mniejszych naruszeniach prawa w przypadkach określonych w ust. 2 pkt 3 i 4,Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej może ograniczyć się do stwierdzenia naruszenia prawa.

Artykuł 184

Oskarżenie przeciwko osobom wymienionym w art. 183 można także wnieść za czyny podlegające odpowiedzialności karno-sądowej, związane ze sprawowanym przez oskarżonego urzędem. W takim przypadku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest wyłącznie właściwy; przejmuje on postępowanie karne prowadzone przed powszechnymi sądami karnymi. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej może w takich przypadkach stosować obok art. 183 ust. 4 także postanowienia ustaw karnych.

Artykuł 185

(1) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej składa się z prezesa, wiceprezesa i 13 dalszych członków. Członek Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest powoływany na 9 lat i ponowny wybór jest niedopuszczalny. Żadne Państwo Członkowskie nie może mieć więcej niż jednego przedstawiciela w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a każdy podregion Unii Europejskiej musi mieć przynajmniej dwóch przedstawicieli w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej (art. 124 ust 4).

(2) Prezesa i wiceprezesa mianuje Prezydent Unii spośród sędziów, urzędników administracji i uniwersyteckich profesorów nauk prawnych. Pozostałych 13 członków mianuje Prezydent Unii na wniosek, w odniesieniu do 7 członków – Izby Deputowanych, w odniesieniu do 6 członków - Senatu. Izba Deputowanych stanowi większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych, a Senat większością co najmniej 2/3 Państw Członkowskich Unii Europejskiej, które łącznie posiadają co najmniej 2/3 głosów w Senacie. Urzędnicy służby cywilnej mianowani na członków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej są zwalniani ze służby bez prawa do wynagrodzenia.

(3) Prezes, wiceprezes i pozostali członkowie muszą mieć ukończone studia z zakresu państwa i prawa oraz przez okres co najmniej 10 lat wykonywać zawód, dla którego przewidziane jest ukończenie tych studiów.

(4) W skład Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie mogą wchodzić: członkowie Europejskiej Rady Wykonawczej lub rządu Państw Członkowskich, członkowie Izby Deputowanych, Senatu lub innego powszechnego ciała przedstawicielskiego; w odniesieniu do członków tych ciał przedstawicielskich, którzy wybrani zostali na określoną kadencję lub okres pełnienia funkcji, niepołączalność trwa do zakończenia kadencji lub okresu pełnienia funkcji, także w przypadku przedterminowej rezygnacji z mandatu. W skład Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie mogą wchodzić osoby będące pracownikami lub innymi funkcjonariuszami partii politycznych.

(5) Na stanowisko prezesa lub wiceprezesa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie może być powołany ten, kto w okresie ostatnich 5 lat zajmował funkcję określoną w ust. 4.

(6) Do członków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej stosuje się art. 174, 175 i 176. Dalsze postanowienia zawiera ustawa europejska wydana na podstawie ust.8. Jako granicę wieku, po osiągnięciu której kończy się sprawowanie urzędu, określa się 31 grudnia roku, w którym sędzia kończy 70 lat.

(7) Jeżeli członek bez wystarczającego usprawiedliwienia nie wziął udziału w trzech kolejnych następujących po sobie rozprawach, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdza to, po wysłuchaniu zainteresowanego. Takie stwierdzenie powoduje w następstwie utratę członkostwa.

(8) Dalsze postanowienia dotyczące organizacji i postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej określa szczególna ustawa europejska oraz regulamin uchwalony na jej podstawie przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

 

ROZDZIAŁ IX

STANY NADZWYCZAJNE

 

Artykuł 186

(1) W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.

(2) Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości.

(3) Zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa.

(4) Ustawa może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela.

(5) Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania Państwa Członkowskiego lub Unii.

(6) W czasie stanu nadzwyczajnego nie mogą być zmienione: Konstytucja Unii Europejskiej i konstytucja Państwa Członkowskiego, ordynacje wyborcze do Izby Deputowanych, parlamentu Państwa Członkowskiego i organów samorządu terytorialnego, ustawa o wyborze Prezydenta Unii oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych.

(7) W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Izby Deputowanych i parlamentu Państwa Członkowskiego, przeprowadzane referendum, nie mogą być przeprowadzane wybory do Izby Deputowanych, parlamentu Państwa Członkowskiego, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Unii, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do parlamentu Państwa Członkowskiego i organów samorządu terytorialnego oraz referendum są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny.

(8) Jeżeli zajdzie konieczność wyboru nowego Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej przez Izbę Deputowanych, wówczas dokonuje on wyboru nowego Prezesa Europejskiej Rady Wykonawczej większością głosów swoich członków; kandydaturę przedstawia Izbie Deputowanych Prezydent Unii. Izba Deputowanych może wyrazić wotum nieufności Prezesowi Europejskiej Rady Wykonawczej tylko w taki sposób, że wybierze on jego następcę większością 2/3 głosów swoich członków.

Artykuł 187

W razie zewnętrznego zagrożenia Unii, zbrojnej napaści na terytorium Unii Europejskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Unii na wniosek Europejskiej Rady Wykonawczej może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium Unii.

Artykuł 188

(1) W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju Państwa Członkowskiego lub Unii, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Państwo Członkowskie może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium Państwa Członkowskiego.

(2) Państwo Członkowskie może wezwać siły policji innego Państwa Członkowskiego, siły i jednostki innych rodzajów administracji oraz Europejskiej Straży Granicznej i Europejskich Sił Zbrojnych dla wsparcia swojej policji, jeśli policja bez tego wsparcia nie mogłaby spełnić zadania utrzymania lub przywrócenia bezpieczeństwa i porządku publicznego lub spełniłaby je ze znacznymi trudnościami.

(3) Jeśli zagrożenie konstytucyjnego ustroju Państwa Członkowskiego lub Unii, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego zagraża obszarowi więcej niż jednego Państwa Członkowskiego, Europejska Rada Wykonawcza może, o ile jest to konieczne do skutecznego zwalczania, nakazać rządom Państw Członkowskich oddanie sił policji do dyspozycji innych Państw Członkowskich, oraz użyć jednostek Europejskiej Straży Granicznej i Europejskich Sił Zbrojnych dla wsparcia sił policji. Podjęte przez Europejską Radę Wykonawczą działania, o których mowa

w zdaniu 1, należy przerwać w każdej chwili na żądanie Senatu, w pozostałych przypadkach niezwłocznie po usunięciu zagrożenia.

(4) Jeśli zagrożenie konstytucyjnego ustroju Państwa Członkowskiego lub Unii, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego zagraża obszarowi więcej niż jednego Państwa Członkowskiego a podjęte środki zgodnie z ust. 1, 2 i 3 są niewystarczające, wówczas Europejska Rada Wykonawcza może, o ile jest to konieczne do skutecznego zwalczania, wprowadzić na czas oznaczony, nie dłużej niż 90 dni, europejski stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium Unii. Europejska Rada Wykonawcza działa na wniosek parlamentu Państwa Członkowskiego a jeżeli on nie może zebrać się na posiedzenie, to na wniosek rządu Państwa Członkowskiego.  Przedłużenie europejskiego stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Senatu i na czas nie dłuższy niż 60 dni. Europejska Rada Wykonawcza, o ile jest to niezbędne dla skutecznego zwalczania, może nakazać rządom Państw Członkowskich oddanie sił policji do dyspozycji Unii lub innych Państw Członkowskich, jak również użyć sił jednostek Europejskiej Straży Granicznej i Europejskich Sił Zbrojnych do wsparcia sił policyjnych. Środki Europejskiej Rady Wykonawczej według ust. 4 należy w każdej chwili znieść na żądanie Senatu, a ponadto niezwłocznie po usunięciu zagrożenia.

Artykuł 189

Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub europejskiego stanu wyjątkowego Prezydent Unii przedstawia Izbie Deputowanych i Senatowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia. Izba Deputowanych i Senat niezwłocznie rozpatrują rozporządzenie Prezydenta Unii. Izba Deputowanych może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby deputowanych, za zgodą Senatu.

Artykuł 190

(1) W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Państwo Członkowskie może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium Państwa Członkowskiego. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą parlamentu Państwa Członkowskiego.

(2) W przypadku klęski żywiołowej Państwo Członkowskie może zażądać pomocy sił policyjnych innych Państw Członkowskich, sił i urządzeń administracyjnych innych instytucji, jak również Europejskiej Straży Granicznej i Europejskich Sił Zbrojnych.

(3) Jeśli skutki katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej zagrażają obszarowi więcej niż jednego Państwa Członkowskiego, Europejska Rada Wykonawcza może, o ile jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia oraz w celu ich usunięcia, wprowadzić na czas oznaczony, nie dłużej niż 30 dni, europejski stan klęski żywiołowej na części lub na całym terytorium Unii. Europejska Rada Wykonawcza działa na wniosek parlamentu Państwa Członkowskiego, a jeżeli on nie może zebrać się na posiedzenie, to na wniosek rządu Państwa Członkowskiego. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Izby Deputowanych i Senatu. Europejska Rada Wykonawcza może, o ile jest to konieczne do skutecznego działania wydawać rządom Państw Członkowskich polecenia oddania do dyspozycji Unii lub innych Państw Członkowskich sił policyjnych, jak również użyć jednostek Europejskiej Straży Granicznej i Europejskich Sił Zbrojnych do wsparcia sił policyjnych. Środki Europejskiej Rady Wykonawczej według ust. 3 należy w każdej chwili znieść na żądanie Senatu, a ponadto niezwłocznie po usunięciu zagrożenia.

Artykuł 191

(1) Na wypadek stanu wojennego Unia posiada uprawnienia ustawodawstwa konkurencyjnego również w odniesieniu do zakresów, należących do kompetencji ustawodawczych Państw Członkowskich.

(2) O ile jest to niezbędne w celu obrony przed zaistniałym lub bezpośrednio zagrażającym atakiem, na wypadek stanu wojennego, na mocy ustawy europejskiej prowadzenie spraw finansowych szczebla europejskiego i Państw Członkowskich może zostać uregulowane odmiennie od przepisów rozdziałów V i VI, przy czym należy zachować zdolność funkcjonowania Państw Członkowskich i samorządu lokalnego, w szczególności pod względem finansowym.

Artykuł 192

(1) W odniesieniu do ustaw europejskich stosuje się w przypadku stanu wojennego odmiennie od przepisów art. 101 ust. 3 i art. 102 przepisy ust. 2.

(2) Projekty ustaw Europejskiej Rady Wykonawczej, określone przez niego jako pilne, należy z chwilą wniesienia ich do Izby Deputowanych przekazać jednocześnie Senatowi. Izba Deputowanych i Senat rozpatrują te projekty niezwłocznie na wspólnych posiedzeniach. Szczegóły określa regulamin, uchwalony przez Izbę Deputowanych i wymagający zgody Senatu.

Artykuł 193

(1) W przypadku stanu wojennego Europejska Rada Wykonawcza, o ile wymagają tego okoliczności, może

1. użyć jednostek Europejskiej Straży Granicznej na całym terytorium Unii,

2. wydawać polecenia poza organami administracji europejskiej również rządom Państw Członkowskich i, o ile uzna on to za sprawę pilną, organom Państw Członkowskich oraz przekazać te uprawnienia wyznaczonym przez siebie członkom rządów Państw Członkowskich.

(2) O krokach podjętych zgodnie z przepisem ust. 1 należy niezwłocznie powiadomić Izbę Deputowanych, Senat i Prezydenta Unii.

Artykuł 194

Konstytucyjna pozycja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz wypełnianie przez niego i jego sędziów zadań konstytucyjnych nie mogą być naruszone. Można dokonać zmian w Ustawie o Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej tylko, o ile jest to również zgodnie z opinią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej niezbędne do zachowania zdolności działania Trybunału. Do czasu wydania takiej ustawy europejskiej Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej może podejmować kroki konieczne dla utrzymania swojej zdolności działania. Uchwały, o których mowa w zdaniach 2 i 3, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podejmuje większością głosów obecnych sędziów.

Artykuł 195

(1) Jeżeli odnośne organy europejskie nie są w stanie podjąć odpowiednich działań mających na celu obronę przed zagrożeniem, o którym mowa w art. 187, a sytuacja wymaga niezbędnych natychmiastowych działań samodzielnych w poszczególnych częściach terytorium Unii, wówczas rządy Państw Członkowskich lub wyznaczone przez nie władze lub pełnomocnicy są uprawnieni do podjęcia na podległym im terytorium działań w rozumieniu art. 193 ust. 1.

(2) Działania, o których mowa w ust. 1, mogą być w każdej chwili odwołane przez Europejską Radę Wykonawczą a w stosunku do władz podległych rządom Państw Członkowskich i władz europejskich niższego szczebla – przez premierów rządów Państw Członkowskich.

Artykuł 196

(1) Ustawa europejska określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw określonych w art. 25 (godność człowieka), art. 9 i art. 70 (obywatelstwo), art. 26 (ochrona życia), art. 27 i art. 28 (humanitarne traktowanie), art. 72 i art. 73 (ponoszenie odpowiedzialności karnej), art. 71 (dostęp do sądu), art. 31 (dobra osobiste), art. 34 (sumienie i religia), art. 66 i art. 68 (petycje) oraz art. 48 i art. 57 (rodzina i dziecko).

(2) Niedopuszczalne jest ograniczenie wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku.

(3) Ustawa europejska określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa określone w art. 40 (wolność działalności gospodarczej), art. 27 ust. 1 i art. 30 (wolność osobista), art. 31 (nienaruszalność mieszkania), art. 69 (wolność poruszania się i pobytu na terytorium Unii Europejskiej), art. 52 (prawo do strajku), art. 41 (prawo własności), art. 39 (wolność pracy), art. 55 ust. 1 (prawo do należytych i sprawiedliwych warunków pracy) oraz art. 55 ust. 2 (prawo do wypoczynku).

Artykuł 197

(1) Jeżeli w czasie stanu wojennego Izba Deputowanych lub Senat nie mogą zebrać się na posiedzenie, Prezydent Unii na wniosek Europejskiej Rady Wykonawczej wydaje rozporządzenia z mocą ustawy europejskiej w zakresie i w granicach określonych w art. 186 ust. 3-5. Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez Izbę Deputowanych i Senat na najbliższym posiedzeniu.

(2) Rozporządzenia, o których mowa w ust. 1, mają charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa.

Artykuł 198

(1) Ustawy, o których mowa w art. 195, 198 i 201, oraz rozporządzenia, jakie wydane zostały na mocy takich ustaw, powodują, że w okresie ich obowiązywania nie stosuje się przepisów sprzecznych. Nie dotyczy to wcześniejszych przepisów, wydanych na podstawie przepisów art. 191, 194 i 197.

(2) Ustawy przyjęte zgodnie z art. 197 i rozporządzenia wydane na mocy tych ustaw, tracą obowiązującą moc prawną najpóźniej sześć miesięcy po zakończeniu stanu wojennego.

(3) Ustawy zawierające regulacje prawne odmienne od przepisów art. 156, 157 i 158, obowiązują najpóźniej do końca drugiego roku budżetowego, następującego po zakończeniu stanu wojennego. Mogą one być zmienione po zakończeniu stanu wojennego na mocy ustawy europejskiej w celu zapewnienia przejścia do regulacji prawnych zgodnie z przepisami rozdziału VI.

Artykuł 199

(1) Izba Deputowanych za zgodą Senatu może w każdej chwili uchylić ustawy przyjęte zgodnie z art. 197. Senat może żądać od Izby Deputowanych podjęcia odnośnych uchwał. Inne działania, podjęte przez Prezydenta Unii lub Europejską Radę Wykonawczą w celu obrony przed zagrożeniem, należy odwołać, jeżeli odpowiednie postanowienie w tej sprawie podejmie Izba Deputowanych i Senat.

(2) Izba Deputowanych za zgodą Senatu może w każdej chwili ogłosić zakończenie stanu wojennego w formie uchwały, podanej do wiadomości publicznej przez Prezydenta Unii. Senat może żądać od Izby Deputowanych podjęcia odnośnych uchwał. Ogłoszenia zakończenia stanu wojennego należy dokonać natychmiast, jeżeli przesłanki jego stwierdzenia przestały istnieć.

(3) O zawarciu pokoju decyduje się w drodze ustawy europejskiej.

 

ROZDZIAŁ X

ZMIANA KONSTYTUCJI

 

Artykuł 200

(1) Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby deputowanych, Senat lub Prezydent Unii.

(2) Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Izbę Deputowanych i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat i następnie w terminie nie dłuższym niż 180 dni przez parlamenty Państw Członkowskich.

(3) Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Izbie Deputowanych projektu ustawy.

(4) Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Izba Deputowanych większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej 3/4 ustawowej liczby deputowanych, Senat większością co najmniej 2/3 Państw Członkowskich Unii Europejskiej, które łącznie posiadają co najmniej 2/3 głosów w Senacie oraz decyzją parlamentów przynajmniej 3/4 Państw Członkowskich, które łącznie zgodnie z ostatnim spisem powszechnym liczą przynajmniej 65% ogólnej liczby ludności wszystkich Państw Członkowskich Unii Europejskiej.

(5) Po zakończeniu postępowania określonego w ust. 4 Przewodniczący Izby Deputowanych przedstawia Prezydentowi Unii uchwaloną ustawę do podpisu. Prezydent Unii podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Unii Europejskiej.

Artykuł 201

Dokonanie zmiany niniejszej Konstytucji, dotyczącej zasady współuczestnictwa Państw Członkowskich w postępowaniu ustawodawczym lub prowadzącej do zachwiania równowagi finansowej między Unią a Państwami Członkowskimi albo zasad określonych przepisami artykułów 1 i 25 jest niedozwolone.

 

ROZDZIAŁ XI

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I POSTANOWIENIA KOŃCOWE

 

Artykuł 202

W okresie 2 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji Europejska Rada Wykonawcza przedstawi Izbie Deputowanych projekty ustaw niezbędnych do stosowania Konstytucji.

Artykuł 203

(1) Kadencja konstytucyjnych organów władzy publicznej i osób wchodzących w ich skład wybranych lub powołanych przed wejściem w życie Konstytucji kończy się z upływem okresu ustalonego w przepisach obowiązujących przed dniem wejścia w życie Konstytucji.

(2) W przypadku, gdy przepisy obowiązujące przed dniem wejścia w życie Konstytucji nie ustalały tej kadencji, a od dnia wyboru lub powołania upłynął okres dłuższy niż ustalony przez Konstytucję, kadencja konstytucyjna organów władzy publicznej lub osób wchodzących w ich skład upływa po roku od dnia wejścia w życie Konstytucji.

(3) W przypadku, gdy przepisy obowiązujące przed dniem wejścia w życie Konstytucji nie ustalały tej kadencji, a od dnia wyboru lub powołania upłynął okres krótszy niż ustalony przez Konstytucję dla konstytucyjnych organów władzy publicznej lub osób wchodzących w ich skład, czas w którym organy te lub osoby pełniły funkcje według przepisów dotychczasowych, wlicza się do kadencji ustalonej w Konstytucji.

(4) Działalność Europejskiego Komitetu Regionów i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego kończy się z upływem miesiąca od wejścia w życie Konstytucji.

Artykuł 204

W okresie 2 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji ustawa budżetowa może przewidywać pokrywanie deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązań w Europejskim Banku Centralnym.

Artykuł 205

(1) Europejska Rada Wykonawcza w ciągu 2 lat od wejścia w życie Konstytucji przedstawi Izbie Deputowanych wykaz umów międzynarodowych zawierających postanowienia niezgodne z Konstytucją.

(2) Zawarte przez Państwa Członkowskie umowy międzynarodowe, dotyczące zakresów spraw, które zgodnie z niniejszą Konstytucją należą do kompetencji ustawodawstwa Unii pozostają w mocy, jeżeli zgodnie z ogólnymi zasadami prawa są one ważne i nadal obowiązują z uwzględnieniem wszelkich praw i zastrzeżeń ich stron do chwili zawarcia nowych układów międzynarodowych przez władze, do których kompetencji sprawy takie należą zgodnie z niniejszą Konstytucją, lub ich obowiązywanie zakończy się w inny sposób na podstawie zawartych w nich postanowień.

(3) Zawarte przez Unię Europejską umowy międzynarodowe, dotyczące zakresów spraw, które zgodnie z niniejszą Konstytucją należą do kompetencji ustawodawstwa Państw Członkowskich, pozostają w mocy, jeżeli zgodnie z ogólnymi zasadami prawa są one ważne i nadal obowiązują z uwzględnieniem wszelkich praw i zastrzeżeń ich stron do chwili zawarcia nowych układów międzynarodowych przez władze, do których kompetencji sprawy takie należą zgodnie z niniejszą Konstytucją, lub ich obowiązywanie zakończy się w inny sposób na podstawie zawartych w nich postanowień.

Artykuł 206

Przepisy prawne, dotyczące zakresu wyłącznego ustawodawstwa Unii, stają się w zakresie ich obowiązywania przepisami prawa europejskiego.

Artykuł 207

Różnice zdań dotyczące kontynuacji obowiązywania przepisów prawnych jako przepisów prawa europejskiego rozstrzyga Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Artykuł 208

O ile obiekty będące wcześniej własnością Państw Członkowskich wykorzystywane były zgodnie ze swoim pierwotnym przeznaczeniem przede wszystkim do realizacji zadań administracyjnych, które zgodnie z niniejszą Konstytucją nie są zadaniami administracyjnymi władz Państw Członkowskich, wówczas obiekty te należy przekazać nieodpłatnie podmiotom obecnie właściwym, o ile obiekty takie zgodnie ze swoim obecnym, nie tylko przejściowym, przeznaczeniem służą realizacji zadań administracyjnych, które zgodnie z niniejszą Konstytucją należą obecnie do obowiązków Unii, to należy je przekazać Unii. Władze Państw Członkowskich mogą przekazać Unii także inny majątek. Szczegóły określa ustawa europejska.

Artykuł 209

Do chwili wyboru pierwszego Prezydenta Unii jego uprawnienia wykonuje Przewodniczący Senatu. Nie przysługuje mu prawo rozwiązania Izby Deputowanych.

Artykuł 210

Niezależnie od postanowień art. 8 przez okres 10 lat od dnia wejścia w życie niniejszej Konstytucji będzie się nadal używać języków wymienionych w art. 8 ust. 2 dla wszelkich potrzeb urzędowych Unii, tak jak były one używane przed dniem wejścia w życie niniejszej Konstytucji.

 

Artykuł 211

Tracą moc:

1. Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską
2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Artykuł 212

Konstytucja Unii Europejskiej wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.